Debuterende schrijvers en de communicatie paradox
Dit jaar was het erg warm in Frankrijk tijdens mijn vakantie, niet alleen in de Provence maar ook in de rest van het land. En wat doe je dan, zittend voor je tent aan de rand van een rivier, terwijl iedereen druk bezig is met het managen van zijn caravan of camper?
Lezen!
De eerste drie boeken die ik heb gelezen zijn van drie deelnemers aan de laatste debutanten wedstrijd, het leek me interessant te onderzoeken of deze debuutromans de moeite waard zijn, wat hun thematiek is en of er een overkoepelend thema te ontdekken is bij de nieuwe generatie schrijvers. Het gaat om de volgende boeken:
- ‘Birk’ van Jaap Robben – 31 jaar
- ‘De consequenties’ van Niña Weijers – 28 jaar
- ‘We zullen niet te pletter slaan’ van Nina Polak – 29 jaar
Allereerst de terechte winnaar van de Dioraphte Literatour Publieksprijs 2015: Jaap Robben met zijn debuut Birk. Dit boek gaat over een gezin dat op een eiland in de Noordzee woont met slechts één medebewoner, een buurman die visser is. In het begin van het boek verdwijnt de vader Birk en blijft zijn zoon Mikael met zijn moeder en deze visser op het eiland achter. De kern van het verhaal is de band tussen de opgroeiende zoon en de dominante moeder die haar zoon geen ruimte geeft zich te ontwikkelen en hem het liefst ziet in de rol van de vader. Dit ontaardt in een psychologische strijd waarbij er geen winnaar is. Mikael is voortdurend op zoek naar erkenning als zoon en wil een zelfstandig leven leiden maar wordt tegen gewerkt door zijn moeder, haar motieven blijven echter onduidelijk waardoor een vreemde gespannen sfeer ontstaat. Door de desolate entourage van een eiland worden de problemen van Michaal uitvergroot wat een prachtig en tot het laatst spannend boek oplevert. Het volgende boek van Jaap Robben ga ik meteen kopen, geweldige schrijver!
Het debut van Niña Weijers gaat overeen jonge vrouw, Minnie Panis, die in Amsterdam op de kunstacademie heeft gezeten, en na haar afstuderen erg succesvol is in de internationale kunstscene. Minnie heeft zichzelf tot het centrale thema gemaakt van haar kunst en alles gaat in het boek over Minnie want Minnie is apart in tegenstelling tot de buitenwereld, dat moge duidelijk zijn. Er komen in het boek geen normale mensen voor, iedereen is kunstenaar of heeft op zijn minst mee gedaan aan boer zoekt vrouw. Contact met familie is er niet, alleen de moeder van Minnie komt in het boek voor, maar zij speelt slechts een bijrol. Kunst maken is niet alleen een creatief proces maar belangrijker is het conceptuele, de marketing, het omgaan met je manager en jezelf goed kunnen verlopen. Hoewel we heel veel over Minnie Panis te weten komen leren we haar niet echt kennen. De hoofdpersoon streeft naar erkenning als kunstenaar en gaat daarbij zover dat ze er zelfs naar streeft als persoon niet meer te bestaan doormiddel van zelfmoord als ultieme kunstvorm. Een bij vlagen goed geschreven boek maar het had ook in wat minder bladzijden geschreven kunnen worden, soms is het te veel een kunstcollege dat geen relatie meer heeft met de verhaallijn. Tevens geeft ze aan het eind van het boek aan stukken van anderen te hebben overgenomen, zonder precies aan te geven wat, zodat je niet altijd weet wat door wie wat is geschreven, jammer!
Het derde debuut van Nina Polak speelt zich ook af in Amsterdam en gaat ook over een gezin waarin Schard en Anna opgroeien. Ze zijn omringd door volwassenen die zich zelf het centrum der dingen wanen en erg met zich zelf bezig zijn waardoor broer en zus in een chaotische gezinssituatie opgroeien en erg veel moeit hebben zich hiervan los te maken en een zelfstandig leven te gaan leiden. In tegenstelling tot Minnie Panis, die geen familiebanden heeft, hebben Schard en Anna er velen en wordt dit door hen als beklemmend ervaren. Het boek speelt zich, net als het boek van Niña Weijers af in de Amsterdamse kunstwereld maar wordt wel vanuit een ander perspectief geschreven. Voor Minnie is de omgeving entourage terwijl dit voor Schard en Anna beklemming betekent waaruit ze zich willen bevrijden. Tot aan het eind van dit boek ontwikkelen broer en zus zich nauwelijks, durven ze geen relaties met anderen aan te knopen en zijn ze onzeker over zich zelf. Het boek eindigt dan ook met broer en zus die samen bij hun moeder een kop thee gaan drinken, je kan als kind beter geen ouders hebben die in de jaren zestig zijn opgegroeit! Hoewel er weinig spanning in het boek zit wel goed geschreven, van deze schrijfster gaan we vast meer horen.
Wat deze drie boeken die ik van deze debutanten gelezen heb gemeenschappelijk hebben is dat ze allemaal gaan over opgroeiende jongeren die streven naar erkenning als persoon en het zich willen los maken van hun ouders, wat een moeizaam proces is en een hoop stress veroorzaakt. De verhalen spelen zich af in de eigen micro-omgeving, centraal staat de zelfontplooiing van de hoofdpersoon die zich opgesloten voelt en wil bevrijden uit de beknellende omgeving van zijn opvoeding, het onvermogen te communiceren met de zelfbewuste oudere generatie speelt daarbij een belangrijke rol.
Niet voor niets hebben zowel Niña Weijers als Nina Polak Marina Abramović als held, de performance kunstenares die in het MoMA in New York zwijgzaam bezoekers in haar ogen liet kijken, het ‘niet communiceren’ gereduceerd tot ultieme vorm van kunst in een tijd dat er juist zo veel aandacht is voor communicatie. Hoe kan het dat in onze informatiesamenleving, waarbij er door de sociale media nieuwe communicatie vormen bijkomen en die het makkelijker zouden moeten maken te communiceren (WhatsApp, Facebook), het juist voor opgroeiende kinderen steeds moeilijker wordt zich te ontwikkelen? Ik zou dit de communicatie paradox willen noemen.
Wat mij tevens opviel bij al deze debutanten is de afwezigheid van de grote thema’s als terrorisme, de islam, het milieu, de economische crisis en werkloosheid of de opkomst van het internet. Het gaat bij deze debutanten steeds om het aangaan van relaties, de invloed vaan het gezin waaruit je voorkomt, het loskomen van je ouders etc.: de eeuwige steeds terugkomende thema’s in de literatuur!
Leuk deze boeken te lezen van deze debutanten!
