Rudi Fuchs en de kunst in het pre-digitale tijdperk
Gisteren de afscheidstentoonstelling ‘Opwinding’ van Rudi Fuchs in het Stedelijk Museum Amsterdam bezocht waarin de oud-directeur van het Stedelijk zijn topstukken bijeen heeft gebracht. Tussen 1975 en 2002 was Rudi Fuchs respectievelijk directeur van het Van Abbe museum, Documenta 7 in Kassel, het Haags Gemeentemuseum en als laatste het Stedelijk Museum Amsterdam. Zijn opvolgster Beatrix Ruf gaf Rudi Fuchs, die na een conflict over geld in bij het Stedelijk vertrok, de vrije ruimte een tentoonstelling naar eigen inzicht in te richten. Niet gebruikelijk onder museum directeuren om je voorganger zo op de kaart te zetten dus hulde voor Beatrix. Hierdoor krijgen wij de mogelijkheid het werk van de kunstenaars die Fuchs bewonderde en waarmee hij vaak persoonlijk bevriend was in één overzichtstentoonstelling te zien: een ‘Mini Documenta’ zoals hij het zelf noemt in het NRC afgelopen zaterdag.
Een mooie aanleiding voor mij gisteren de tentoonstelling te bezoeken en te kijken wat volgens mij de rode draad is van de tentoonstelling ‘Opwinding’: wat hebben deze werken gemeen en wat zegt dat over de kunst gemaakt in de laatste periode van de vorige eeuw toen Rudi Fuchs veel invloed had in de Nederlandse maar ook Internationale kunstwereld?
De meeste werken staan op zich zelf en zijn een individuele expressie van de kunstenaar en niet onderdeel van een stroming of classificatie die we gewend zijn binnen de kunstsector (cobra, impressionist, etc.). Dit past natuurlijk goed bij de tijdsgeest waarin deze kunstenaars werkten na de democratiserings en individualiserings golf van de jaren zestig. Als je iemand op een schilderij ziet staan is het er vaak één en niet zelden een zelfportret: het collectieve wordt door al deze individuele kunstenaars geschuwd. Verder viel op dat de meeste kunstenaars Amerikaans of West Europees zijn met een oververtegenwoordiging van de Duitsers. Kunst was toen nog een met name Westerse aangelegenheid, deze dominantie zou tegenwoordig waarschijnlijk vragen oproepen…
De meeste werken zijn vierkante platte vlakken waarop verf is aangebracht gevolgd door een aantal houten of metalen objecten. Er zijn maar een paar video en neon objecten die overigens flink de aandacht trekken van het tegenwoordige visueel en op beweging ingestelde online publiek, geluid komt alleen voor in de vorm van een gesproken gedicht. Opvallend is daarbij dat kleur een belangrijke rol speelt wat je bij binnenkomst meteen een vrolijk gevoel geeft en je aandacht trekt. ‘Opwinding’ is dus een passende titel bij deze tentoonstelling die gaat over de periode 1975 – 2002 en die in schril contrast staat met de somberte van het huidige tijdperk.
Wat me het meest opviel is dat het hier gaat om werk uit het pre-digitale tijdperk: de tijd voordat Internet en Marketing voor de cultuur sector het belangrijkst werden en en voordat de bezuinigingen op de cultuursector begonnen en het bedrijfsleven en investeerders greep kregen op deze sector. Geen van de werken vertoond is een icoon geworden in die zin dat het een beeldmerk is geworden dat door het grote publiek direct herkend wordt zoals dat heden ten dage wel het geval is bij kunstenaars als Jef Koens, Damien Hirsch en Ai Weiwei die gebruik maken van websites, social media en marketing technieken om een groot publiek aan te spreken. Toen ik afgelopen zondag tijdens het eerste weekend van de tentoonstelling aan kwam lopen stond er geen rij, kon ik zo naar binnen en liep ik rond in zowat lege zalen, hoewel het volgens de suppoosten erg druk was. Op het grasveld naar het Stedelijk was tijdens van ons bezoek overigens de druk bezochte Amsterdam Art Fair aan de gang, ik denk dat veel van de bezoekers daar nog nooit van Rudi Fuchs gehoord hebben of ooit een kunstenaar überhaupt een hand hebben gegeven…
Rudi Fuchs had vaak een persoonlijke relatie met de kunstenaars en kon vanuit zijn positie als museum directeur veel voor deze kunstenaars betekenen, hij heeft volgens het interview in de NRC tegenwoordig nog steeds veel contact met ze. In een filmpje van het Stedelijk op Facebook stelt het kunstenaarsduo Gilbert en George dat hij in belangrijke mate heeft bijgedragen aan hun succes noemen ze hem de ‘Friend of the Artist’, een mooi compliment! Eenmaal op de kaart gezet door Fuchs dan kwam het succes er vanzelf achteraan door het kwaliteitsstempel dat hij zo op hun werk zette. Eigenlijk was hij dus een kunst makelaar…
In inderdaad, rond lopend op de tentoonstelling stralen alle werken op deze tentoonstelling een bijzondere kwaliteit uit en dat is de grote kwaliteit van Rudi Fuchs die destijds in de gelukkige positie zat zijn visie op kunst om te zetten in het beleid van een museum en ook zelf acquisities kon doen. Menig huidig Museum directeur zal daar nu jaloers op zijn. Tegenwoordig ben je als museum directeur meer bezig met sponsors die eisen stellen en het soebatten om geld voor kunstaankopen dan de interactie met de kunstenaars zelf.
Een aanrader dus om Rudi Fuchs ‘Malerwald’ te bezoeken!
