Year: 2018

31 maart 2019.

Drie maanden geleden begon ik deze blog omdat ik dacht dat Q1 van 2019 wel eens een heel interessant kwartaal zou kunnen worden om dagelijks over te schrijven. Zowel de onderhandelingen tussen de US en China als de Brexit hadden immers een geplande einddatum voor het eind van het eerste kwartaal van dit jaar, vandaag dus Tevens waren de voorspellingen voor de wereldeconomie niet zo best en ging iedereen er vanuit dat we wel eens zouden kunnen afstevenen op een nieuwe recessie.

Aan het eind van Q1 2019 kunnen we constateren dat de onderhandelingen tussen de VS en China en die tussen de EU en de UK over de Brexit niet op tijd afgerond zijn en we ook niet weten wanneer dan wel. Hoewel de impact van het niet realiseren van een onderhandelingsresultaat in beide gevallen groot is lukt het de betrokken partijen niet compromissen te sluiten waardoor iedereen weer verder kan.

De reden waarom deze onderhandelingen zo moeizaam verlopen hebben echter niet te maken met de gevoerde onderhandelingsstrategie of wie er onderhandelt maar met het feit dat in bede gevallen er iets veel fundamentelers aan de hand is dan ik eerst dacht. In het geval van China en de US gaat het niet om het handelsoverschot tussen beide landen maar om de strijd om het wereldleiderschap. De VS heeft deze rol sinds de tweede wereldoorlog vervuld maar merkt nu dat China op tal van terreinen het beter doet en binnen een aantal jaren deze rol wel eens over zou kunnen nemen. Als dat zo is is de US maar zo’n 90 jaar wereldleider geweest, het kortst in de geschiedenis. Overigens gingen de wisselingen van het wereldleiderschap tot nu toe altijd gepaard met oorlogen en het zou een mooie stap zijn in de evolutie van de mensheid als de we deze stap deze keer zouden kunnen overslaan.

De voorganger van de US de UK droomt nog steeds van het Britse wereldrijk dat allang niet meer bestaat en nooit meer de status zal krijgen die ze vroeger had. Het verlangen van de Britten uit de EU te treden heeft dan ook vooral te maken met nostalgische gevoelend en niet met realiteitszin. De Brexit zal dan ook geen succes blijkt te zijn. Als ik een winnaar van Q1 2019 zou moeten aanwijzen komt wat mij betreft China op de eerste plaats, gevolgd door de EU, en daarna op een gedeelde derde plaats de US en de UK die beide op achterstand staan.

Blijft de vraag over, zoals in de titel van dit stuk vermeld, of we op weg zijn naar een mondiale recessie of niet. Daar kan ik niet echt een goed antwoord op geven maar ik zie wel een aantal vreemde dingen gebeuren die ik niet kan verklaren:

• Dat ondanks de Brexit het economisch best wel goed gaat met de UK, tijdens al die Brexit stemming reageert de Londense beurs nauwelijks;
• Dat juist Duitsland, de motor van de Europese economie, het meest last heeft van de Brexit terwijl zij daarvan niet de aanstichter is, vooral de Duitse autoindustrie krijgt momenteel zware klappen;
• Dat ondanks alle Amerikaanse maatregelen en de retoriek van Donald Trump de Chinese economie gewoon door blijft groeien met een veel hoger percentage dan welk land dan ook;
• Dat Donald Trump’s onderhandelingsmethode in het politieke domein niet werkt maar dat hij wel erg goed is in het verkopen van zijn mislukkingen voor eigen publiek;
• Dat veel EU landen handel belangrijker vinden dan mensenrechten en hun assets zonder problemen lucratief aan China verkopen zonder te beseffen wat op lange termijn de consequenties daarvan zou kunnen zijn.

Mijn conclusie is dan ook dat de economie zijn eigen dynamiek heeft en dat de politiek daar minder invloed op heeft dan we denken. Het primaat van de politiek als veroorzaker van veranderingen wordt zo langzamerhand vervangen door het primaat van de economie die zijn eigen turbulentie heeft en moeilijk beïnvloedbaar is door de politiek. De wereldeconomie is zo langzamerhand zo mondiaal geworden en onderling afhankelijk dat een ineenstorting daarvan zo ingrijpend is en zoveel consequenties heeft dat het rampscenario van een mondiale economische crisis door iedereen vermeden zal worden, daar heb je alleen jezelf mee.

We zijn dit kwartaal een periode ingaan van grote economische turbulentie waarbij de strijd om de wereldmacht zich vooral in het economische domein zal gaan afspelen tussen de VS en China. De EU zou daarbij wel eens een belangrijke rol kunnen gaan spelen als intermediair tussen China en de VS en bewaker van het sociale en humanitaire domein, terreinen waar de US en China zich weinig aan gelegen laten liggen. De Brexit zou daarbij de katalysator kunnen zijn die het Europese zelfbewustzijn doet herleven, daar hebben we dan wel een nieuw aansprekend Europees leiderschap voor nodig die in staat is een bemiddelende rol te spelen tussen China en de EU en op te komen voor onze Europese normen en waarden.

30 maart 2019.

Verder deze week:

• Het ongeluk met de twee Boeings 737 Max blijkt veroorzaakt door dezelfde softwarefout en dat was bekend bij Boeing. Kopers ven het type Boeing waar het om ging konden immers een duurdere versie aanschaffen waar het probleem opgelost was. De Amerikaanse Federal Aviation Administration (FAA) die verantwoordelijk is voor de veiligheid van vliegtuigen staat dus blijkbaar toe dat kopers van vliegtuigen een onveilig toestel kunnen kopen. Het is de vraag of de kopers dat ook wisten.
• Als gevolg hiervan komen vliegtuigmaatschappijen als het Amerikaans Nothwest Airlines maar ook TUI in de problemen omdat ze deze toetellen aan de grond moeten houden en ze andere, duurdere toestellen moeten inzetten met alle gevolgen voor de winst.
• De Chinese president Xi Jinping bezoekt deze week de EU en bestelt 300 Airbus toestellen ter waarde van 30 miljard euro, een mooie impuls voor Airbus dat het de laatste tijd best moeilijk had. Tevens worden er deze week diverse contracten tussen China en EU-landen getekend o.a. in verband met het Chinese zijderoute project dat begint in China en eindigt in Rotterdam. Europa is voor China nog steeds de grootste handelspartner.
• A.s. woensdag 3 april komt er weer een Chinese delegatie naarWashington onder leiding vaan vice premier Liu He om verder te onderhandelen met de Amerikanen, een concreet resultaat is nog steeds niet geboekt.
• Het Chinese Huawei rapporteerde deze week een stijging van de winst met 25 percent tot $8.8 miljard vorig jaar en daarmee zijn ze nu groter dan Apple qua verkochte smartphones hebben ze alleen Samsung, die nog steeds de grootste is, voor zich. Volgens Huawei heeft de Amerikaans campagne tegen Chinese technologie vanwege veiligheidslekken in hun G5 technologie geen enkele impact gehad op de ontwikkeling van dit bedrijf.
• Twee grote Amerikaans pensioenfondsen blijken te investeren in het Chinese bedrijf Hikvision, s’werelds grootste video camera beveiligingsbedrijf, dat o.a.meer dan 1 miljoen CCTV camera’s in de UK heeft geïnstalleerd. Volgens mensenrechten organisaties wordt de innovatieve apparatuur van Hikvision massaal in Chinese “trainingskampen” in de provincie Xinjiang gebruikt waar meer dan een miljoen islamitische Oeirgoeren worden vastgehouden. De Chinezen ontkennen dat overigens.

• Zowel Huawei als Hikvision werken samen bij de ontwikkeling an surveillance camera’s en staan beide onder Chinese staatscontrole. Als ik iets op deze blog over deze Chinese bedrijven schrijf krijg ik meteen een hele hoop Chinese bezoekers. Na de publicatie van deze blog maakte ik bovenstaande printscreen van mijn meest recente bezoekers, de rode vlaggetjes zijn de Chinese bezoekers, de blauw-gele is iemand uit de Oekraïne. En dat hele lange i.p adres 240e:fa:eb6a:8a00:a979:5fb6:a37f:5b7d van de derde bezoeker is van een chinees I.P. adres dat het langere IPv6 internetprotocol gebruikt. Een uurtje later waren het overigens in ene allemaal Amerikanen. Als je hier meer over wilt weten lees dan mijn blog over het Agora Informatie Model (AIM).

29 maart 2019.

Vandaag is het zo ver, Brexitday, oorspronkelijk de dag dat de UK de EU zou verlaten maar nu de dag van de finale stemming over de Brexit deal met een bijzondere hoofdrol voor de voorzitter speaker John Bercow die de orde in het Britse parlement moet bewaken. Bovenstaande foto geeft een mooi beeld van hem temidden van al die parlementariërs die van alles en nog wat aan het doen zijn behalve naar hem te kijken.

De foto doet mij denken aan de Nachtwacht van Rembrandt die een even chaotisch beeld schets van de schutterscompagnie van het Amsterdamse centrum tussen het Damrak en de Singel. Commandant kapitein Frans Banninck Coccq staat centraal gekleed in het zwart (net als John Bercow) en met een deftige rode sjerp die zijn rang aangeeft als aanvoerder. Met een stevig handgebaar onderstreept hij zijn aanvoerderschap terwijl iedereen om hem heen met van alles en nog wat bezig is behalve naar hem te kijken en hem te volgen.

Op de foto met John Bercow in het parlement speelt zich een zelfde tafereel af alleen zijn de stok en het geweer vervangen door het woord en het papier en net als bij Rembrandt kijk er maar één iemand naar de aanvoerder, bij Rembrandt het meisje met het rode haar en op de foto met John Bercow de dame links van hem die eveneens naar hem opkijkt, ze is dus wat ouder geworden. Een ander verschil is dat de parlementsleden om John Bercow zich blijkbaar goed vermaken want er wordt een hoop gelachen en dat was ten tijde van Rembrandt wel anders omdat zij zich niet via het woord maar fysiek moesten beschermen tegen de buitenwereld. Al met al zijn we toch beter af.

28 maart 2019.

‘Een ster wordt bewoond door schrandere dieren die de waarheid hebben uitgevonden. De ster sterft en de dieren met hem. Ze gaan dood en vervloeken de waarheid, want ze zijn er achter gekomen dat al hun eerder opgedane kennis verkeerd is geweest, zoals de mens zich zal realiseren als hij ooit de waarheid zal ontdekken.’

Parabel ‘Over het pathos der waarheid.’ van Friedrich Nietzsche.

Vervang ‘ster’ door ‘eiland’, ‘dieren’ voor de ‘Britten’ en de ‘waarheid’ voor ‘democratie’ en je hebt een synopsis over wat er nu aan de hand is in de UK. De Britten. die er altijd zo trots op zijn geweest het oudste en beste parlementaire democratische systeem te hebben, realiseren zich momenteel dat dit instituut zo zijn beperkingen heeft en niet in staat is de wil van het volk om te zetten in wetten en een praktische uitvoeringspraktijk.

De huidige impasse heeft niets te maken met de Brexit of Theresa May maar over het fundament van het democratische stelsel in de UK dat nodig aan een grondige herziening toe is. Wat men ook voorstelt, nergens is een meerderheid voor te vinden en het alternatief, niets doen, creëert alleen maar chaos. Dan kan je alleen maar constateren dat er fundamenteel iets fout zit in het Britse parlementaire systeem.

27 maart 2019.

Als je een tijdje het Brexit debat volgt kan je eigenlijk wel voorspellen wat er de volgende dag gaat gebeuren. Zo gaat er vandaag gestemd worden in het Britse parlement over tal van mogelijke oplossingen voor de Brexit en dat zijn er zoveel dat er voor geen enkele een meerderheid zal halen, en dan ben je al ruim twee jaar met dat onderwerp bezig! De stemmingen vandaag zullen geen enkele impact hebben op het Brexit proces, Theresa May gaat voor uitstel, dus wordt alles in het werk gesteld om het parlementaire proces te traineren.

Voor sommige problemen is geen oplossing en moet je je af vragen of het niet verstandiger is gewoon met het probleem te leren leven omdat het alternatief, de verkeerde oplossing, te veel negatieve consequenties heeft.

26 maart 2019.

Na het bezoek aan Italië en Monaco bezocht Xi Jinping gisteren in Parijs president Macron en ook daar werden weer flink wat handtekeningen gezet In totaal werden 15 contracten getekend waaronder een opdracht voor het bouwen van 300 toestellen van Airbus ter waarde van 30 miljard euro, een order voor 1 miljard euro voor EDF om een offshore windmolen park te bouwen voor de kust van China, een order voor 1 miljard euro voor het projecten in onderontwikkelde landen op het gebied van energiebesparingen en een order voor het bouwen van 10 nieuwe containerschepen ter waarde van 1,2 miljard euro.

Die airbus order is natuurlijk het meest interessant en strategisch belangrijk omdat het Airbus consortium een Europees project is en door deze keuze Boeing, die het op dit moment moeilijk heeft, het nakijken heeft.

Vandaag voegen Angela Merkel en Jean-Claude Juncker zich, op uitnodiging van Emmanuel Macron, bij het gezelschap bijeen in Parijs. Macron wil daarmee aangeven dat Europa een gemeenschappelijk beleid voert ten opzichte van China en de Airbus order is dan een mooi voorbeeld van de Europese samenwerking. De speerpunten van dit nieuwe Europese China-beleid zijn volgens de Franse pers handel en energie, twee sectoren die ook voor Nederland wellicht interessante projecten kunnen opleveren.

Het zal Xi Jinping bevallen dat het charme offensief van Macron nieuwe contracten oplevert en geen handelsbelemmeringen zoals momenteel in de relatie met de US het geval is. Ik voorspel een mooie toekomst voor de Chinees – Europese samenwerking!

25 maart 2019.

Gisteren zat Theresa May op Chequers met een aantal vooraanstaande leden van haar partij die tegen haar deal met de EU zijn zonder dat dat voor de buitenwereld iets concreets opleverde. Met hun mooie bolides reden de conservatieve parlementariërs over het platteland naar het buitenhuis van de Britse Premier alsof er niets aan de hand is terwijl in Londen de dag ervoor ruim 1 miljoen mensen tegen de Brexit de straat op waren gegaan en inmiddels al meer dan 5 miljoen Britten een petitie tegen de Brexit hebben getekend. Vandaag gaan er geruchten rond dat de aanwezigen in Chequers gisteren hun steun aan de Brexit deal willen geven als Theresa May opstapt, principieel zijn ze niet die Brexiteers.

Dit soort politici leven in en andere wereld die niet aansluit bij de werkelijkheid waarin veel andere Britten leven en denken dat ze het gaat lukken na de Brexit het oude Britse imperium te doen herleven dat in hen in het verleden zoveel welvaart heeft gebracht. Ik moest gisteren dan ook denken aan het rijtjeshuis in Londen waarin Jeremy Corbyn woont, de Engelse samenleving is nog steeds een klassensamenleving waarbij de elite het voor het zeggen heeft en de arrogantie van Theresa May die een heel volk dwingt haar politieke keuzes te volgen en net zo lang door gaat met het laten stemmen over haar deal met de EU tot er een meerderheid voor is, hoe lang het ook duurt.

24 maart 2019.

Terwijl Nederland bezig is met het verwerken van de verkiezingswinst van Forum voor Democratie en de UK zich volgens de zondagkranten opmaakt voor een coup van haar kabinet ministers tegen Theresa May later deze week struin ik het internet af naar de uitkomst van het EU-debat afgelopen donderdag over de verhouding tussen de EU en China, dat was toch het belangrijkste onderwerp op de agenda deze week? Gek genoeg is daar niet veel over te vinden.

Toch was dit onderwerp waarschijnlijk belangrijker voor de EU dan het gedoe met de Britten omdat de discussie over de verhouding met China wel eens meer bepalend kan zijn voor onze toekomst dan de Brexit. Ik kan me voorstellen dat veel Europese leiders niet blij zullen zijn met de deal die Italië deze week sloot met China over de zijderoute. Logischerwijs had dit en deal moeten zijn tussen de EU en China en niet een bilateraal verdrag tussen één lidstaat en het machtige China. We hebben al een Chinese haven bij Piraeus in Griekenland en als we dan ook nog Triest en Genua onder de Chinese invloedssfeer brengen zijn we Europa aan het uitverkopen.

Intern rommelt het dus in de EU en jammer genoeg komt daar dan weer niets over naar buiten na afloop van zo’n EU-top.

23 maart 2019.

De kranten staan al een paar dagen vol over de overwinning van Thierry Baudet met zijn Forum voor Democratie die afgelopen woensdag de provinciale verkiezingen heeft gewonnen. Ik ben daar wel blij mee en zal hier uitleggen waarom.

Allereerst pakt Forum voor Democratie onderwerpen op die andere partijen laten liggen maar waar veel mensen zich wel zorgen om maken, in die zin is het een echte volkspartij. De vier grote thema’s van Thierry Baudet waar zijn partij zich op profileert zijn in volgorde van belangrijkheid 1) het partijkartel – moet minder macht krijgen, 2) de klimaatwet – helpt niet het probleem op te lossen 3) de migratie – moet worden gestopt en 4) Europa – is overbodig. En wellicht nog interessanter, ik hoor Forum nooit over thema’s waar de andere partijen zich het meest zorgen maken zoals de kosten van de zorg, het onderwijs of de pensioenen, allemaal onderwerpen die al lang op de agenda staan en waarop je niet makkelijk resultaten kunt boeken en bij een discussie al snel in allerlei technische details verzandt waardoor iedereen afhaakt.

Hoewel Thierry Baudet flink zijn best doet over te komen als een intellectueel zijn zijn thema’s dat niet en richt hij zich met succes rechtstreeks tot zijn publiek. Hoewel zijn belangrijkste thema, het doorbreken van het partijkartel, wil hij juist graag bij de politieke elite horen, niet voor niks stond hij tijdens het slotdebat als een buitenstaander naar de vertegenwoordigers van het partijkartel te kijken, zie bovenstaande foto.

Een uitgewerkt programma heeft Forum voor Democratie niet, het gaat deze partij niet om het maken van beleid maar om het beïnvloeden van de thema’s die de politieke discussie al jaren domineren maar om daar nieuwe voor in de plaats te krijgen: 1) het partijkartel dus – los je niet op, kan je hoogsten vervangen, 2) de klimaatwet – is een lange termijn project waarvan het succes moeilijk meetbaar is, 3) de migratie – vraagt heel ingrijpende maatregelen, zie Trump’s muur met Mexico 4) Europa – is moeilijk terug te draaien, zie de Brexit. De speerpunten van Forum voor Democratie zijn dus allemaal vergezichten die op korte termijn niet op te lossen zijn maar bij veel burgers weerstand opleveren.

Veranderingen teweeg brengen kan in Nederland alleen maar door compromissen te sluiten en als je dan toch moet samenwerken met een volkspartij dan is Forum voor Democratie geen slechte keuze. Laat ze in een kabinet zitten met een minister voor democratie, voor het klimaat, Europese zaken en migratie en de oude politieke partijen de operationele business managen. Wellicht levert dat wat op, er zitten best wel goede mensen bij Forum in tegenstelling tot wat er in het verleden bij Leefbaar Nederland en de PVV zat. Met Forum voor Democratie heeft behoudend Nederland zichzelf geïnnoveerd en een kwaliteitsslag gemaakt, het had slechter gekund! Onverstandig dus hoe de media met deze nieuwe partij omgaan, ik zie en lees soms verhalen over Forum die deze partij zeer negatief neerzetten en dat is onverstandig en niet terecht, mensen als Paul Cliteur en Theo Hiddema hebben volgens mij best wel goed ideeën.

Vanmorgen stond bovenstaande advertentie is de krant van D66, politiek terug gebracht tot de persoon, beseffen ze bij D66 we dat ze zo met hem moeten gaan samenwerken? Politiek is emotie maar demoniseren helpt niet.

22 maart 2019.

Met nog een week te gaan lijkt het erop dat we in de eindfase zitten van een ingewikkeld schaakspel dat meer dan twee jaar geduurd heeft en nu de Brexit onderhandelingen zijn eindfase hebben bereikt waarschijnlijk niet gaat aflopen met een duidelijke overwinning maar eerder een schaakmat. Nog maar een paar zetten te gaan maar het eindresultaat staat vast tenzij iemand een stomme fout maakt maar dat is niet erg waarschijnlijk. Nog een paar zetten en dan is het klaar en wordt een plan werkelijkheid, met of zonder deal en over een week of over twee maanden, schaakmat is de enige realistische optie en alleen Theresa May moet nog overtuigd worden dat er geen andere optie is. Gisterenavond was de EU aan de buurt in dit schaakspel en nu mag Theresa May proberen volgende week het spel af te maken maar voor hetzelfde geld bedenkt ze nog een nieuwe slimme zet zodat ze nog niet hoeft op te geven. Linksom of rechtsom leidt dit altijd tot een Brexit.

Het is voor ons Europeanen ook wel erg moeilijk met Britten te onderhandelen omdat ze zeggen niet altijd is wat ze bedoelen. Het Engels is eigenlijk een vrij simpele taal maar om het toch een beetje statuur te geven hebben de Britten bedacht dat er een soort geheime laag over heen te leggen waarbij een uitspraak niet letterlijk moet worden genomen maar dat daar een andere betekenis achter zit, het zogenaamde ‘understatement’ hoewel het soms ook een ‘overstatement’ is. En dat moet wij dan maar raden. Doodvermoeiend die Britten met hun voorkeur voor coderingen en geheimtaal, je ziet het nu bij de Brexit: ze zeggen dat ze uit de EU willen maar eigenlijk willen ze liever blijven…

21 maart 2019.

Terwijl president Xi van China een bezoek brengt aan Italië vanwege een deal met de Italianen over de aanleg van infrastructurele voorzieningen voor de zijderoute (met als logistieke hoofdstad ons eigen Rotterdam), de Duitsers juist bezig zijn met het aanbrengen van beschermingsconstructies om de Chinezen buiten de deur te houden en Mark Rutte wakker wordt in het besef dat zijn kabinet in de Eerste Kamer geen meerderheid meer heeft vergadert de EU vanmiddag in Brussel voor de zoveelste keer over de Brexit i.p.v. over een nieuw Europees project dat onze welvaart doet toenemen, er is genoeg te doen lijkt me.

Europese landen zoals Italië, Engeland, Frankrijk en Nederland gaan gebukt onder de wens van het electoraat onze problemen anders op te lossen dan door de huidige politieke elite wordt voorgesteld. Blijkbaar is onze politieke elite niet goed in staat uit te leggen waarom zij voor een bepaalde oplossing kiezen en dan krijgen de populisten een kans. Theresa May en de EU zijn beide in deze val gelopen en zitten nu in een ingewikkelde spagaat waarvan niemand weet hoe hier uit te komen.

Winnen van verkiezingen is één, regeren en regeringsverantwoordelijkheid nemen is iets anders en daar zijn populisten nu eenmaal niet zo goed in. Ik ben benieuwd wat Boris Johnson eerder deze week in Downingstreet 10 bij Theresa May deed. Wellicht hebben die twee aan een nieuw scenario gewerkt waarbij Boris zo het stokje van Theresa mag overnemen, dan mag hij de harde Brexit eind deze maand gaan verkopen aan het Britse electoraat. Winston Churchill nam immers ook ten tijde van crisis zijn verantwoordelijkheid als leider om het volk de weg te wijzen.

20 maart 2019.

Het lijkt er wel op of onzekerheid de nieuwe zekerheid is geworden, blijkbaar zijn we in staat ondanks alle politieke turbulentie gewoon zaken te blijven doen zonder dat dit een grote impact heeft op onze economie. Een soort economische wet van de communicerende vaten waarbij, als het ergens mis gaat, de economie zich zelf snel hersteld. Het zelfregulerend vermogen van onze economie is groter dan we denken en de invloed van het politieke debat kleiner dan we denken.

19 maart 2019.

• De Duitse economie zal dit jaar niet 1,5 procent groeien zoals eerder voorspelt maar 0,8 procent. Dit aldus de Duitse Raad van Wijzen die bestaat uit 5 topeconomen.
• Dit terwijl de Britse werkloosheid is in de periode november 2018 tot en met januari 2019 juist is gedaald tot 3,9 procent, het laagste percentage sinds 1975. Dat blijkt uit cijfers die het Britse nationale statistiekbureau naar buiten bracht.
• De AEX is sinds 8 maart, dus ook tijdens de Brexit stemming in de UK, gestadig van 530 naar 552 gestegen.
• De fabrieksorders in de Verenigde Staten zijn in januari 2019 met 0,1 procent gestegen ten opzichte van een maand eerder, gemiddeld stijgen deze orders met 0,3 procent per maand. Dat maakte het Amerikaanse ministerie van Handel bekend.
• China heeft vandaag aangekondigd de belasting te gaan verlagen met als reden dat ze daardoor de economie willen stimuleren. Het gaat dus iets minder daar anders zou je zo’n maatregel niet nemen.

18 maart 2019.

Er duiken allerlei berichten op dat Theresa May toch nog, voor de EU top in Brusse,l probeert haar deal door het parlement te krijgen door allerlei concessies te doen aan de Noord-Ierse DUP maar ook aan de partijleden van haar eigen partij. Dat kan alleen maar door het huidige Brexit akkoord voor donderdag opnieuw in het parlement in stemming te brengen maar daar heeft de speaker van het parlement John Bercow vandaag een stokje voor gestoken: zonder wijzigingen mag dit akkoord niet opnieuw in stemming worden gebracht, logisch eigenlijk, anders blijf je bezig.

Uitstel is op dit moment dus nog steeds het meest waarschijnlijke scenario en dat zal voor veel fanatieke Brexit voorstanders een zware klap zijn, zeker omdat de EU geen korte termijn uitstel wil maar uitstel tot eind 2020. Uitstel leidt dan waarschijnlijk tot afstel en ondertussen gebeurt er dan helemaal niks.

17 maart 2019.

Toen ik begin januari dit project begon had ik echt geen flauw benul hoe dit verhaal eind maart zou aflopen maar met nog twee weken te gaan dagen de contouren op en mijn voorlopige conclusie is nu dat het allemaal wel meevalt met die recessie. Blijkbaar gaat de omzetting van een uitdagend politiek idee in de praktische uitvoeringspraktijk gepaard met een bijstelling die de scherpe kaantjes van het oorspronkelijke idee afhalen: de soep wordt niet zo heet gegeten als hij wordt opgediend.

Een goed voorbeeld deze week is de bijstelling van Mark Rutte van de maatregelen rond het klimaat waarbij werd aangekondigd dat de energiebelasting voor de burger lager wordt en voor bedrijven hoger. Hierdoor gaat de angel uit het politieke debat en worden alle argumenten die in het verleden werden gebruikt om bedrijven te ontzien in ene over boord gegooid en komt het politieke debat rond de klimaatwet in een rustiger vaarwater.

16 maart 2019.

En plots valt de aandacht voor de Brexit en de handelsoorlog weg. Na een week stemmen in het Britse Lagerhuis zonder duidelijke uitkomst en strategie hoe nu verder en geen deadlines meer voor China, in het vooruitzicht gesteld door de Amerikanen, ziet de toekomst er in ene weer heel anders uit. In de media vragen nieuwe onderwerpen de aandacht zoals de afschuwelijke aanslag in Christchurch Nieuw-Zeeland, de problemen rond de veiligheid van de Boeing, de klimaatwet, de provinciale verkiezingen en het Haga Lyceum in Amsterdam. Van de week nog even de hobbel rond de Europtop in Brussel die waarschijnlijk tot uitstel van de Brexit zal leiden en de voorspelde crisis is afgewend.

Blijkbaar zetten onze leiders hun krachtdadige taal als het puntje bij paaltje komt niet om in harde maatregelen omdat ze bang zijn voor reputatieschade als het allemaal anders uitpakt dan verwacht, besluitvorming onder onzekerheid brengt nu eenmaal grote risico’s met zich mee.

15 maart 2019.

Er is iets vreemds aan de hand. De chaos in de UK heeft geen impact op de beurskoersen, sterker, op het Damrak hebben de beleggers er blijkbaar vertrouwen in dat een harde Brexit kan worden voorkomen en stapten beleggers over een breed front in de markt. Gesteund door de Nederlands-Engelse fondsen Unilever (+1,89) en Shell (+1,16) sloot de AEX vandaag op het hoogste slotniveau sinds oktober vorig jaar.

Lopen wij allemaal achter de hypes aan terwijl er feitelijk niets veranderd of profiteren de bedrijven juist van de ontstane turbulentie en schatten zij de toekomst positiever in? Zoals uit bovenstaande overzicht blijkt gaat het in alle indexen bergopwaarts terwijl er op dit moment veel onzekerheid is wereldwijd voor bedrijven. En toch gaat het overal goed, het lijkt wel of de politieke turbulentie geen grip heeft op wat er gebeurd in de reële economie en deze twee systemen los van elkaar staan.

Wellicht heeft dit te maken met het uitstelgedrag van onze leiders, zowel de Brexit als de de onderhandelingen tussen China en de US, die beide gepland waren afgesloten te worden voor het eind van deze maand, zijn uitgesteld en in het geval van de Brexit zelfs met bijna twee jaar.

14 maart 2019.

En dan gisteravond de stemming over ‘no deal’, vreemd dat je daar überhaupt een stemming voor nodig hebt, no deal is toch automatisch de situatie als je geen deal afsluit? De Britten geven hiermee dus aan dat voor het eind van de maand weer aan de onderhandelingstafel willen zitten maar met wat als inzet eigenlijk? Een totaal overbodige stemming dus gisteren en de stemming vanavond over een eventueel uitstel van de Brexit heeft eveneens geen zin zolang de Britten geen idee hebben wat ze willen en dat vinden ze zelf ook een probleem:

Wanneer je de debatten op de BBC volgt kan je niets anders constateren dan dat het momenteel in de UK een grote chaos is, er een gebrek aan leiderschap is en niemand weet hoe dit probleem op te lossen. En wij Europeanen staan erbij en kijken er naar. De volende mijlpaal voorTheresa May is de EU-top in Brussel volgende week, ben benieuwd waar Theresa May dan mee komt, de tijd dringt.

13 maart 2019.

Ondanks die Brexit stemming gisteren gaat het grote nieuws vandaag over Boeing, wereldwijd wordt de moderne Boeing 737 Max door veel landen uit hun luchtruim geweerd nadat een toestel van dit type in Ethiopië is neergestort, het tweede toestel van dit type in korte tijd.. Hella Rueck van het FD zat in zo’n toestel onderweg terug naar Nederland en kon daardoor niet verder reizen. Een grote klap voor Boeing waar het juist zo goed mee ging, van dit type waren er zon 4.000 besteld, en een grote klap voor de Amerikaanse luchtvaart industrie dus.

Een tweede klap voor de Amerikaanse industrie is de beslissing van Duitsland om Huawei toe te staan mee te doen aan de ontwikkeling van het Duitse 5G netwerk. China gaat de komende tijd tussen de 134 en 122 miljard uitgeven aan de ontwikkeling van dit netwerk en Huawei is de grootste speler daar dus als de Duitsers met de Chinezen in zee gaan kunnen ze van deze ontwikkeling profiteren. En dat vinden de Amerikanen niet leuk, die oefenen druk op Europa uit niet met de Chinezen in zee te gaan met als argument dat de Chinezen die hun software toegang kunnen krijgen tot onze informatie.

Terwijl Donald Trump dus aan het steggelen is om een schamele 5 miljard extra te krijgen van het congres voor het bouwen van een muur die technologisch niets oplevert investeren de Chinezen in 5G, IoT en quantum computers. Een ander voorbeeld is de ruimtevaart, de US wil dat vooral aan commerciële partijen overlaten terwijl de Chinezen dat, met veel succes, centraal geleid doen: binnenkort loop de eerste Chinees volgens planning op de maan maar hun ambities gaan veel verder. Over het stimuleren van innovatie hoor je Trump niet, zijn relatie met de IT wereld is al vanaf het begin van zijn presidentschap ronduit slecht. De nieuwe democratische presidentskandidaat zou hier zwaar op moeten inzetten.

De Europese Commissie komt overigens met een waarschuwing dat samenwerking met China niet alleen kansen creëert maar ook bedreigingen. We moeten de Chinezen niet alleen als een belangrijke partner zien maar ook als een rivaal. Daartoe hebben ze 10 actiepunten geformuleerd als kern van een Europees China beleid, deze worden volgende week aan de Europese leiders voorgelegd op de voorjaarstop in Brussel waar ook nog een ander belangrijk punt op de agenda staat.

12 maart 2019.

20:23

• 242 voor en 391 tegen, de Brexit deal is verworpen.
• Door tegen de Brexit deal te stemmen hebben de Britten de mogelijkheid om op een fatsoenlijke manier de EU te verlaten aan zich voorbij laten gaan.
• Alle mogelijke scenario’s die er nu nog zijn hebben een een negatievere impact dan de deal die nu van tafel is.
• Bewonderingswaardig overigens hoe Theresa May daar staat en doorvecht!
• Morgen het vervolg: de stemming over de no deal optie, het verlaten van de EU eind van de maand zonder deal.

20:00

• Ze zijn aan het stemmen.
• Twee statements op de BBC: 1) alles is nu mogelijk 2) niemand wil Theresa May’s baan.

16:00

• Theresa May verdedigt haar voorstel met een schorre stem terwijl er allerlei berichten rond gaan dat haar voorstel het niet gaat redden, er gaan zelfs geruchten over het organiseren van nieuwe verkiezingen.
• In ieder geval zullen de komende uren bepalend zijn voor het lot van Theresa May, voor de Torries als partij, Labour, de Britse politiek, de verhoudingen binnen de UK, de relatie tussen de Britten en het continent en de relatie tussen de burgers onderling in Europa…

15:00

• Onrust onder de studenten in de klas die continue op hun smartphone zitten te kijken, plots daalt de waarde van de pond flink. Mijn studenten zijn bezig met een beleggingsopdracht en hebben een schaduw portefeuille met als doel gedurende een semester zoveel mogelijk winst te maken, ze houden daarom de koersen continu in de gaten.
• In mijn groep zitten twee Engelsen en die beginnen gepassioneerd over de Brexit, niet over de politieke gevolgen maar vooral over de economische en de gevolgen voor henzelf. Ze kunnen nu immers zonder problemen in Nederland studeren en zelfs een beurs aanvragen en dat kan na een harde Brexit wel eens anders zijn.

13:00

• Geoffrey Cox komt met zijn juridisch advies en is van mening dat de UK juridisch niet makkelijk onder de de backstop-regeling uit kan komen. Het eenzijdig opzeggen van de backstop door de UK is volgens hem juridisch niet mogelijk. Ook de juristen van de REG/DUP hebben bezwaren. Een zware slag voor Theresa May die door deze uitspraak flink in de problemen komt vanavond, opnieuw onderhandelen lijkt me uitgesloten dus dit kan niet anders dan dat we een harde Brexit krijgen. Dit scenario had ik nog niet voorzien.

7:10

Na een nachtje slapen en de ochtendkrant die al vroeg op de mat lag mét het laatste nieuws over de Brexit (bravo Volkskrant) mijn conclusie ten aanzien wat er gisteren eigenlijk gebeurd is:

• Het is de EU zonder onderhandelen op regeringsniveau gelukt een nieuwe deal met de UK af te sluiten dus zonder de directe inmenging van Merkel, Macron of Rutte. En dat is goed voor Juncker en voor de EU die een eventuele verdeeldheid intern over een nieuwe deal goed verborgen heeft gehouden. Chapeau!
• Deze deal is de beste deal die er af te sluiten was en als die door het Britse parlement niet aanvaard wordt vanavond kunnen ze de EU achteraf nooit de schuld geven, iets wat wel het geval zou zijn als er op het laatst niets uit de onderhandelingen was gekomen. Een Blame Game is dus overbodig.
• Stemmen de Britse parlementariërs vanavond tegen het verdrag dat er nu ligt dan wordt het een harde Brexit want Juncker heeft gisteren stellig aangeven dat dit het is. Uitstel van de Brexit is dus geen optie meer. Schaakmat dus!

11 maart 2019.

23:25

• Het nieuws komt naar buiten vanuit Straatsburg dat er een en ander gewijzigd is m.b.t. de backstop wat betreft de maximale duur en de mogelijkheid de backstop te vervangen door een andere regeling. Een nieuwe vooral juridische interpretatie van de backstop dus.
• De details zijn nog niet bekend, die worden later vandaag en/of morgen gepubliceerd dus werk aan de winkel voor de parlementsleden die morgen moeten gaan stemmen voor het akkoord inclusief de wijzigingen. Er zullen er ongetwijfeld een aantal overstag gaan maar of dat er genoeg zijn valt te betwijfelen.
• Theresa May heeft het in haar persconferentie na afloop nadrukkelijk over een alternatief voor de backstop waar aan gewerkt gaat worden. Volgens mij heeft ze het dan over een IT-oplossing voor de grens met Ierland, een electronisch bewaakte grens is immers de enige uitweg, formeel een gesloten grens maar voor de burger en vrachtwagens met vooraf electronisch ingeklaarde goederen eenvoudig te passeren. Ik hoop wel dat er voor deze technische oplossing geen Europese aanbesteding nodig is want dan ga je het niet redden voor eind 2020 vrees ik.
• De vraag is nu hoe de DUP gaat reageren en de Ierse regering die de hele avond al in Dublin aan het vergaderen is en waarschijnlijk betrokken is geweest bij de onderhandelingen. Ik kan me niet voorstellen dat zowel Juncker als May dit niet afgetikt hebben omdat hun deal anders de komende dagen strand op een veto binnen de EU als een nederlaag in het Britse parlement.
• Blijft de vraag over waarom zo’n compromis niet eerder mogelijk was. Dat had veel onzekerheid en economische schade kunnen voorkomen, waarschijnlijk spelen vooral de Britse interne politieke belangen daarbij een rol.

19:00

• Vreemd, Theresa May onderweg met een RAF-toestel naar Straatsburg waar ze Juncker en Barnier ontmoet maar blijkbaar is haar onderhandelaar Geoffry Cox daar niet bij, die ontmoet ze pas morgenochtend in Londen vlak voor de parlementaire behandeling van het Brexit-akkoord. De kritiek op Cox is dat hij de Brexit onderhandelingen juridisch benaderd en niet vanuit een politieke invalshoek, wellicht kan Theresa May vanavond de politieke angel eruit halen, dat is dan wel een beetje laat. Dat ruikt naar het wegnemen van een aantal politieke hobbels om zo verder te kunnen onderhandelen, uitstel dus.
• Ook de BBC heeft het over een eventueel uitstel van de Brexit tot 24 mei om meer tijd te hebben voor de onderhandelingen. Een vreemde datum want dan zijn de Europese verkiezingen. Als er uitstel komt voor de UK gaat dat interfereren met deze verkiezingen en dat lijkt me ongewenst voor de EU want formeel kan de UK dan nog mee doen aan deze Europese verkiezingen en dan worden deze voor de Britten een alternatief referendum.

14.45

• Na telefonisch overleg is er vanavond in Straatsburg een overleg tussen Theresa May, Jean-Claude Juncker. Michel Barnier, de EU Brexit onderhandelaar zal daar ook bij zijn. Dat wordt vast, in de beste EU onderhandelingstraditie, een latertje waarbij Theresa May niet met lege handen naar huis kan worden gestuurd. Er moet al iets telefonisch zijn afgestemd anders had ze dit niet gedaan.

12:15

• Theresa May overlegt in Downing Street met haar staf en belangrijkste ministers, het plan om vandaag naar Brussel te gaan om een nieuwe deal te tekenen is ‘on hold’ gezet. Blijkbaar is de externe focus op het onderhandelen met de EU verschoven naar de interne parlementaire behandeling deze week.
• Binnen de conservatieve partij gaan er stemmen op de stemming morgen weer uit te stellen om toch te proberen tot een nieuwe oplossing te komen.
• Toevallig is het vandaag Commonwealth Day en dat gaat gepaard met een hoop vlagvertoon, met name in de UK waar dit gepaard gaat met nostalgische gevoelens over The British Empire. Buiten de UK zie ik op twitter minder enthousiasme, de meeste commonwealth partners hebben zich in het verleden tegen de Brexit uitgesproken.

7:30

• Vanmorgen niks in mijn ochtendblad De Volkskrant over de Brexit aan de vooravond van drie dagen stemming in het parlement over di: de deal, wo: no deal en do: uitstel, en ook niets over de vele verhoren deze week van ex-staf medewerkers van president Trump voor het congres. Het is blijkbaar levensgevaarlijk een tijdje voor hem te werken. Wel op pagina drie een verhaal over de kleur haar van president Xi van China, deze wordt langzaam grijs.

• Gisteravond is er een telefoongesprek geweest tussen Theresa May en Jean-Claude Juncker en op dat moment was er nog geen doorbraak in de onderhandelingen te melden, de onderhandelingen gaan vandaag gewoon door…

• In de Britse pers staan berichten dat als de UK uitstel wil van de Brexit dit de UK vele miljarden extra gaat kosten, zo’n 1 miljard per maand uitstel. Tegelijkertijd staat er een bericht in de Express dat de Brexit volgens economen de UK 140 miljard aan groei gaat opleveren. Dit soort berichten kan wel eens van invloed zijn op het stemgedrag van de Britse parlementariërs deze week en pleiten voor een harde Brexit.

• Er verschijnen berichten in de pers die je onder ‘Fake news’ zou kunnen kwalificeren zoals het bericht dat Donald Tusk op twitter de spot zou drijven met Theresa May, ik zie echter dat hij al een tijdje niets daarover heeft getwitterd. Het ligt voor de hand dat dit soort berichten deze week zullen opduiken in een poging de publieke opinie te misleiden. Wie daar achter zitten is moeilijk te bepalen.

10 maart 2019.

Het is opvallend, gezien de potentiële impact van een nieuwe mondiale economische crisis, hoe weinig aandacht hieraan wordt besteed in de media. Dit omdat de impact van een nieuwe crisis zoveel groter zal zijn dan die van de recente banken crisis in 2008 waarbij het ging om de werking van de financiële markten en het zelf reinigende vermogen van deze markt vanzelf weer tot herstel leidde. Nu gaat het niet om een systeemcrisis maar om iets veel fundamentelers en dat zijn de mondiale verhoudingen in de wereld en door een crisis kunnen die het proces van het verplaatsen van het zwaartepunt van de economische activiteiten van het Westen naar het verre Oosten versnellen met alle gevolgen voor ons van dien.

Grote economische verschuivingen op mondiaal niveau zijn meestal he gevolg van een grote economische crisis. Boris Johnson beschrijft in zijn boek ‘The Churchill factor’ hoe Churchill in 1895 voor het eerst New York bezocht: New York was toen qua grootte vergelijkbaar met Manchester of Liverpool maar had zeker niet de omvang van Londen, het centrum van het Britse rijk. Zo zag de skyline van New York er in 1895 uit:

In 1961, ruim na de Tweede Wereldoorlog, bezocht Churchill New York opnieuw en was hij zwaar onder de indruk van de transformatie die VS en in het bijzonder New York, had ondergaan: terwijl ‘Britain’ nog steeds zwaar te leiden had onder de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog en qua invloed steeds minder te vertellen had waren de Verenigde Staten booming en was New York uitgegroeid tot het politiek en economische centrum van de wereld en dat was goed te zien aan Skyline van New York met zijn imponerende wolkenkrabbers.

De Tweede Wereldoorlog was een belangrijke stimulans geweest voor de groei van de Amerikaanse economie terwijl het Verenigd Koninkrijk op dat moment langlopende leningen aan de VS had uitstaan en haar rijk sinds de Eerste Wereldoorlog had zien instorten en haar invloed op de wereldpolitiek zien afnemen had de Verenigde Staten het stokje van de Britten overgenomen.

Zoiets is nu ook aan de hand in China, de skyline vaan Beijing is nu al indrukwekkend, zie bovenstaand plaatje, maar zoals je kunt zien wordt we nog steeds gebouwd en worden de gebouwen nog steeds hoger. Van de top 10 grootste gebouwen staan er 5 in China en maar 1 in de US: het herbouwde World Trade Center. Ook op het gebied van het aantal miljardairs heeft Beijing New York al een aantal jaren ingehaald, hoewel wereldwijd het afgelopen jaar het aantal miljardairs juist is afgenomen, ook in China. Het aantal miljardairs daalde in 2018 wereldwijd met 224 en hun vermogen nam vorig jaar met maar liefst 1 biljoen dollar (1.000 miljard dollar) af. Deze daling bij de Chinezen werd met name veroorzaakt door een forse daling van de Chinese aandelenkoersen als gevolg van de handelsoorlog.

Een schrale troost is het dan te weten dat ook het vermogen van Trump vorig jaar flink gedaald is: met 0,5 miljard dollar tot momenteel circa 3 miljard dollar, daardoor daalde hij op de wereldwijde ranglijst met 46 plaatsen tot plek 793. De allerrijksten werden overigens wel rijker waarbij in de top 10 wereldwijd momenteel 4 Amerikanen staan en (nog) geen Chinezen. Volgens Oxfam bezitten momenteel 26 superrijken evenveel als de armste helft van de mensheid, oftewel 3,8 miljard mensen, in 2017 waren dat nog 43 miljardairs. Op vallend is verder dat onder de top 10 rijksten wel twee Indische miljardairs zitten: Lakshmi Mittal en Muhesh Ambanil.

9 maart 2019.

Wat indicatoren over de status van de wereldeconomie uit de krant van vandaag:

1. De Chinese export is in februari met 20,7 procent gedaald, gerekend was op 4,8
2. Ook de Chinese importen daalden voor de derde maand op rij
3. Het Chinese handelsoverschot liep daardoor terug naar 4.1 miljard dollar
4. De Chinese aandelenbeurzen verloren gisteren 4 procent
5. De groei van de Eurozone zal volgens de ECB 1,1 procent en niet de eerder voorspelde 1,7 procent
6. De banengroei in de VS is vrijwel tot stilstand gekomen
7. De EU heeft Italië opgedragen haar begroting te herzien vanwege het te hoge begrotingsoverschot, de overheidsschuld in Italië is gigantisch.

8 maart 2019.

Mijn Brexit scenario voor de komende dagen:

1. Vandaag, komt de UK met een, in de ogen van de EU, onderhandelbaar voorstel over het Noord Ierse backstop probleem – reden: als de EU het voorstel afwijst zullen de UK dat de EU nog jaren blijven verwijten, ze moet wel
2. Tot zondag 10 maart wordt er zichtbaar druk onderhandeld in Brussel – reden: geen van beide partijen wil de schuld krijgen de onderhandelingen te hebben afgebroken – impact: als er geen resultaat wordt geboekt dit weekend gaat dat ook niet lukken als de Brexit uitgesteld wordt.
3. Maandag 11 maart: UK kabinetszitting, Theresa May bevestigd het eerder onderhandelde akkoord zonder nieuwe wijzigingen in stemming te brengen – reden: de onderhandelingen dit weekend hebben niks opgeleverd.
4. Dinsdag 12 maart: stemming in he UK parlement, met een niet overtuigende meerderheid wordt het akkoord afgestemd – reden: een aantal tegenstemmers hebben zich bedacht maar een meerderheid blijft tegen.
5. Woensdag 13 maart: Theresa May schrijft een brief naar het parlement dat ze heeft besloten de uitslag van de stemming te respecteren en dat ze voor een harde Brexit gaat – reden: de onderhandelingen het afgelopen weekend hebben niks opgeleverd en er is geen zicht op een oplossing vanwege de starre houding van de EU, tevens is uit de gesprekken dit weekend gebleken dat er EU-landen zijn die tegen uitstel zijn en omdat unanimiteit vereist is is uitstel dus geen reële optie – impact: een stemming over een no deal in het parlement is dus niet nodig, Theresa May gaat voorbereiding treffen voor een harde Brexit.

Overigens lees ik vandaag nergens iets over het nieuwe UK voorstel m.b.t. de backstop dat er vandaag had moeten liggen en Geoffry Cox is in ieder geval vandaag niet in Brussel geweest. Volgens de Britse pers zijn er dit weekend alleen telefonische contacten gepland van Theresa May met andere Europese leiders en dit wordt vrijdagavond door Mark Rutte bevestigd in een tweet: Theresa May heeft hem telefonisch bevestigd dat ze nog steeds aan het onderhandelen zijn. Onderhandelen op afstand dus, niet altijd de meest effectieve onderhandelingstactiek. Aan het eind van eerste dag van mijn vierdaagse voorspelling wijkt deze al af van de werkelijkheid.

7 maart 2019.

Volgens mij is nu wel duidelijk dat onderhandelen over de Brexit een tot mislukking gedoemde operatie is. Een van de klassieke uitgangspunten van onderhandelen is dat beide partijen baat moeten hebben bij de uitkomst. Een win-win situatie voor beide dus, en dat is bij de Brexit niet het geval. Voor de EU betekent de afscheiding krimp va het aantal aangesloten landenen een precedent voor andere EU-lidstaten die wellicht willen volgen als de Brexit succesvol wordt. En voor de Britten betekent zelfstandigheid voor de UK meer dan alleen geld omdat het hierbij gaat om hun identiteit. Hierdoor is het zoeken van een compromis een onmogelijke opgave en zijn de tripjes naar Brussel rituele dansen.

Gisteren met verbazing naar het wekelijkse Premiers Question Time gekeken met Theresa May in het lagerhuis en het leek wel of er niks aan de hand is want het ging over een hoop onderwerpen en de Brexit kwam maar zijdelings aan bod. Onder alle omstandigheden blijft een Brit immers een gentlemen…en dan is het eigenlijk ook wel weer mooi dat de huidige Britse Premier een onverstoorbare lady is.

Volgens de Britse media wordt er door Geoffry Cox, een Britse jurist, nog steeds onderhandeld met de EU. Hij heeft daarvoor nog tot a.s. zondag de tijd want op dinsdag begint in Londen de parlementaire behandeling. Afgesproken is dat de UK op zijn laatst vrijdag (morgen) met een nieuw voorstel komt m.b.t. de backstop en dat er dan het hele weekend over onderhandeld gaat worden ‘mist het in de ogen van de EU een acceptabel plan is’. Het kan morgen dus al misgaan in Brussel maar ook zondag en daarna op dinsdag (stemming parlement) en wellicht woensdag of donderdag (over wat er gaat gebeuren als de Brexit niet door gaat).

Vreemd overigens dat Theresa May voor deze onderhandelingen Geoffry Cox, een jurist, inzet. Je zou toch eerder verwachten dat om vijf voor twaalf de onderhandelingen op het politieke niveau worden gevoerd. Toen dit hele proces begon dacht ik dat ze wel op het laatst in Brussel, vlak voor de Brexit datum, een paar nachten door zouden onderhandelen op politiek niveau om op het laatste moment op het niveau van de regeringsleiders een deal te sluiten, dat is toch de Europese folklore. Misschien komt dat nog…

6 maart 2019.

Het Centraal Plan Bureau komt vandaag met nieuwe voorspelling over de economie en voorspelt 1,5 procent groei voor dit jaar en volgend jaar terwijl dat 3 maanden geleden nog 2,2 procent was. Vorig jaar hadden we nog een groei van 2,5 procent en in 2017 zelfs 2,7 procent. Een flinke daling dus veroorzaakt door de handelsoorlog, de onzekerheid over de Brexit, de Italiaanse recessie en de Chinese groeivertraging. In de berekeningen heeft het CPB echter nog geen rekening gehouden met de uitkomst van de Brexit, een No Deal kn dit cijfer dus nog lager doen uitvallen. Volgens het CPB is 1,5 procent productiviteitsgroei overigens voor Nederland normaal maar wel structureel lager dan de vorige eeuw, de rek is er dus blijkbaar uit.

Geheel in lijn met wat ik schreef op 24 februari gaat onze koopkracht er echter wel meer op voorruit en dat is inclusief de hoger uitvallende energierekening. 1,6 procent dit jaar en naar verwachting 1.3 procent volgend jaar. Daarbij speelt de inflatie een grote rol die voor dit jaar op 2,3 procent en volgende jaar 1,4 procent zal zijn. Daarbij speelt echter dat de lagere inkomen er qua koopkracht minder op vooruit gaan, 2 a 3 procent, dan de hogere die er 6 tot 8 procent op vooruitgaan waardoor de inkomensongelijkheid flink toeneemt. De flexibilisering van de arbeidsmarkt speelt daarbij overigens een belangrijke rol.

Het CPB verwijst daarbij naar onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau en de Europese Commissie waaruit blijkt dat indicatoren als ‘vertrouwen in de toekomst’ en ‘levensvoldoening’ onder de Nederlandse bevolking positief zijn maar dat bij een recessie met name de lagere inkomen hier flink last van zullen hebben. Het CPB stelt dan ook dat de politiek maatregelen zou moeten nemen om de lusten en lasten van flexibele arbeid gelijker verdelen.

Volgens het CPB is er dus nog geen recessie in zicht, gaat het echter wel slechter, kan de Brexit ons een flinke duw geven die ons over de rand duwt en is het verstandig alvast maatregelen te nemen voor het geval er toch een recessie komt. met name wat betreft de bestrijding van de uitwassen van de flexibilisering en de verbetering van de koopkracht voor de lagere inkomens. Het wachten is nu dus op de volgende bijstelling naar beneden half april.

5 maart 2019.

Vandaag kregen we een voorproefje van wat ons te wachten staat als we eind deze maand een harde Brexit krijgen: de vrachtwagens die naar Engeland wilden hadden veel last van stiptheidsacties van de Franse douane in Calais. De Fransen wilden met deze acties duidelijk maken wat de gevolgen van de Brexit straks zouden kunnen zijn: er ontstonden lange files op de wegen naar de veerboot en de Eurotunnel waardoor de vrachtwagen chauffeurs in de problemen kwamen met hun maximale reistijd.

Die Eurotunnel kan nog wel eens een dingetje worden eind van de maand, afhankelijk natuurlijk van de uitkomst van de stemmingen in het parlement in de UK. Files bij Calais zijn niet alleen lastig voor vrachtwagenchauffeurs maar ook voor de andere automobilisten en vormen tevens een kans voor illegale immigranten die de oversteek naar Dover willen maken. Volgens de site van de Eurotunnel hoeven wij ons daar overigens geen zorgen over te maken en kunnen vrachtwagens ook rekenen op een soepele procedure. wellicht is wel een groene kaart en internationaal rijbewijs nodig en een visum zal de eerste twee jaar niets kosten (maar wel nodig zijn). Zomaar op de bonnefooi naar de UK rijden wordt wel een dingetje.

De actie van de Franse douane komt op moment dat de Franse president Macron in zowat alle Europese kranten een brief laat publiceren waarin hij oproept tot een Europese ‘renaissance’ door middel van een “roadmap for European renewal”. Een vergezicht op het Post Brexit Europa is natuurlijk mooi meegenomen zo vlak voor de Europese verkiezingen. Zo’n visie is mooi maar hoe zet je dat om in actie? Macron komt in zijn artikel met het voorstel een conferentie te beleggen met burgers, wetenschappers, vakbonden en bedrijven die tot taak hebben met voorstellen te komen om de Europese politiek te verbeteren, een soort G1000 dus zoals we die in Nederland in diverse steden al kennen en waar de grootste schreeuwers het voor het zeggen hebben. Lastig zoiets te organiseren met zoveel meningen in een verdeeld Europa terwijl Macron in eigen land juist te maken heeft met toenemende kritiek vanuit de samenleving.

4 maart 2019.

Ik geef deze week les over onderhandelen en dan is het natuurlijk interessant om het met de studenten over de Brexit, Noord Korea en de onderhandelingen tussen de US en China te hebben. Ik begin dan meestal over het feit dat we vroeger, als we ruzie kregen met onze buren of zij iets hadden wat wij graag wilden hebben, naar de wapens grepen en dat het eigenlijk wel mooi is dat we nu op allerlei gebied ruim de tijd nemen te onderhandelen. Vroeger sloegen we er eerst op los en gingen we daarna onderhandelen over een wapenstilstand of een vredesverdrag terwijl we onze wonden likten om even op adem te kunnen komen voordat we weer ten strijde konden trekken.

Nu zint ons iets niet (de EU, een handelsoverschot, het bezit van nucleaire wapens) en we beginnen meteen te onderhandelen, sturen delegaties over en weer, huren consultants in om dikke rapporten te schijven en plannen meetings waarbij onze leiders elkaar ontmoeten. Eigenlijk wel een mooi nieuw besturingsmodel: het continu onderhandelen in plaats van het accepteren van de status quo. De veranderingen in de samenleving gaan immers steeds sneller dus waarom niet continu overleggen zodat we steeds bovenop de meest actuele issues zitten?

Theresa May en Donald Trump hebben dat goed begrepen, onderhandelen is het nieuwe managen. Als we eind deze maand dan eindelijk de Brexit hebben zal dat op dag één even afwachten zijn maar reken er maar op dat op dag twee er al weer een delegatie naar Brussel vliegt om te gaan onderhandelen over de nieuwe onvoorziene knelpunten na de Brexit. En dat handelsoverschot van China is natuurlijk niet 1,2,3 opgelost en dus zal Donald Trump nog jaren blijven onderhandelen en heen en weer vliegen terwijl president Xi stoïcijns blijft toekijken en het initiatief beleefd bij de Amerikanen laat, deze onderhandelingen gaat hij in alle scenario’s winnen.

Het is even wennen aan deze dynamiek maar er zit ook wel wat in deze innovatieve aanpak, het gaat dus niet om ‘The Art of the Deal’, Donald Trump’s boek over onderhandelen, maar eerder om het continu blijven onderhandelen zonder concreet eindresultaat, ‘Muddling through’ zou Winston Churchill dit genoemd hebben.

3 maart 2019.

Bij BBC Breakfast vanmorgen ging het heel even over de Brexit waarbij het presentatieduo er zichtbaar ongemakkelijk bij zat, daarna gingen ze snel verder met items over honden en carnaval, sport, de naderende storm Freya en ‘Mice and Man” waarbij ze zich duidelijk meer op hun geval voelden. We zitten blijkbaar in de fase van de collectieve verdringing ofwel ‘de kop in het zand steken’ fase wachtend op de ‘Grand Finale’ vanaf 12 maart te zien op uw favoriete nieuwskanaal. Nog 26 dagen te gaan…

2 maart 2019.

Het was al met al een lastig weekje voor Donald Trump, het begon zo goed met het bericht dat Vietnam voor 21 miljard Amerikaans vliegtuigen en technologie gaat aanschaffen. Daar ging het snel bergafwaarts, de onderhandelingen met Kim Jong-un liepen spaak en direct daarop volgenden de verhoren van Michael Cohen die een inkijkje gaven in de wijze waarop Donald Trump’s zijn zaakjes heeft geregeld. En dan vandaag een dringend verzoek van Trump aan China om de invoertarieven op agrarische producten te verlagen terwijl hij een paar dagen daarvoor de onderhandelingen over het handelsaccoord met China een succes noemde en de deadline voor het verhogen van de Amerikaanse tarieven heeft opgeschort. Een vreemde manier van onderhandelen van Donald Trump die er zo prat op gaat een goede onderhandelaar te zijn.

Ik kan me daarom goed voorstellen dat Donald Trump af en toe met nostalgie terugkijkt op de tijd vóór zijn presidentschap en het verbaasde me dan ook niet dat hij vanmorgen plots twitterde over zijn golfbaan in Schotland bij Aberdeen. Officieel heeft hij geen zeggenschap meer over de Trump Organisatie, maar ik kan me goed voorstellen dat hij al dat gezeur over hem door de media en de democraten af en toe goed zat is en dan fantaseert over wat hij gaat doen als dit allemaal achter de rug is. Lekker golfen dus! Ik hoop voor hem dat dat niet al te lang meer duurt. Als Pence hem opvolgt als president als hij vroegtijdig aftreedt (gedwongen, vrijwillig of iets daar tussen in) kan die ervoor zorgen dat Trump en zijn familie niet verder vervolgt worden. Als er een democratische president na hem komt kan dat wel eens anders liggen. Het is maar een suggestie Donald…

1 maart 2019.

Al meer dan 70 jaar zijn er af en toe spanningen tussen India en Pakistan over Kashmir waarbij beide landen aanspraak maken op elkaars grondgebied. Ook China grenst aan Kashmir en heeft al decennia gebieden van Kashmir bezet. Op het kaartje hierboven zie je hoe complex dat is en welke claims er zijn van China, India en Pakistan op een gebied dat vroeger onafhankelijk was en nu, met name vanwege de logistieke ligging op de Chinese zijderoute, van strategisch belang is geworden. Al jaren wordt er door de Kashmir’s gestreeft naar onafhankelijkheid waarbij af en toe doden vallen maar dat is een hopeloze zaak gezien de overmacht aan politieke en militaire middelen van de tegenstanders. Dit is het lot van veel volkeren aan de Chinese grenzen zoals de Oeigoeren, de Tibetanen en de Kasmir die een sterk afwijkende cultuur hebben van de Chinese.

India, Pakistan en China beschkken alle drie over nucleaire wapens en hebben ook alle drie grote economische belangen in deze regio waarbij China en Pakistan samenwerken bij het aanleggen van de ‘Economic Corridor’, ofwel de zijderoute. en India de gemeenschappelijk vijand is. Het Pakistaanse leger is weliswaar kleiner dan dat van India maar als China zich er ook mee gaat bemoeien liggen de verhoudingen anders. Voor China betekent de samenwerking met Pakistan een goede verbinding vanuit het Chinese achterland naar de Indische Oceaan en daar is al erg veel geld in geïnvesteerd. Als je de twee plaatjes hierboven op elkaar legt zie dat de China – Pakistan Economic Corridor door een gebied loopt dat door India geclaimd worden.

En dan nu de spanningen tussen India en Pakistan die al tot luchtgevechten hebben geleid en schermutselingen op de grond en die een grote impact kunnen hebben op de hele regio met het risico dat China zich er ook mee gaat bemoeien. Dat zou dan voor het eerst zijn dat er een grote crisis in Azië is waarbij drie grootmachten zijn betrokken die in het bezit zijn van kernwapens en waarbij het Westen en Rusland niet direct betrokken zijn. Laten we hopen dat dit niet verder escaleert want als dat gebeurd zal dat impact hebben op de hele wereld.

28 februari 2019.

Vannacht een tijdje op CNN met verbazing zitten kijken naar het verhoor in de US van zijn voormalige advocaat Michael Cohen door het Huis van Afgevaardigden. Ongelofelijk dat Donald Trump, terwijl hij al president was, een cheque heeft getekend voor een betaling aan een prostituee, hoe stom kun je zijn. Bovenal noemt Michael Cohen Trump een marketing man die alleen maar bezig is zichzelf te verkopen en dat zijn entourage, inclusief Cohen zelf, vol bewondering voor hem is en kritiekloos alles doet wat hij vraagt. Dat bevestigd het beeld dat ik al van hem heb.

Overigens had het verhoor van Michael Cohen ook nog een Nederlands tintje toen het ging om een telefoongesprek tussen Donald Trump en Roger Stone die Trump informeerde over een gesprek dat hij had met Julian Assange van Wikileaks voorafgaande aan het lekken van de mails van Hillary Clinton door Wikileaks. Een van de leden van het huis van afgevaardigde stelde in het verhoor met Cohen dat als er zo’n gesprek had plaats gevonden dat hoogst waarschijnlijk door de inlichtingendiensten, waaronder ‘The Dutch”, was opgevangen, het opvangen van de gesproken van Assange in Londen in de Ecuadoraanse Ambassade lijkt me niet al te moeilijk. Als dat zo is hebben we in Nederland explosief materiaal in huis.

In July 2016, days before the Democratic convention, I was in Mr. Trump’s office when his secretary announced that Roger Stone was on the phone. Mr. Trump put Mr. Stone on the speakerphone. Mr. Stone told Mr. Trump that he had just gotten off the phone with Julian Assange and that Mr. Assange told Mr. Stone that, within a couple of days, there would be a massive dump of emails that would damage Hillary Clinton’s campaign. Mr. Trump responded by stating to the effect of ‘wouldn’t that be great.’

En dan vanmorgen wakker geworden met het nieuws dat de onderhandelingen met Noord Korea, tegen alle verwachtingen in, zijn afgebroken. Volgens het Witte Huis was det breekpunt de eis van Kim dat Trump de economische sancties zou opheffen in ruil voor toezeggingen op nucleair gebied. Dat is niet best, dictators als Kim Jong-un zijn onvoorspelbaar, wellicht wordt het tijd dat president Xi van China zich er mee gaat bemoeien.

27 februari 2019.

Vlak voor zijn ontmoeting in Hanoi met Kim Jong-un vandaag tekende Donald Trump een overeenkomst met de Vietnamese autoriteiten met een omvang van 21 miljard dollar voor de aanschaf van 110 Boeing’s en de aankoop door Vietnam voor honderden miljoenen van innovatieve Amerikaanse technologie. Dat komt dan mooi uit zo vlak voor de ontmoeting met Kim Jong-un en is eveneens een sterk signaal aan China dat zo’n aanschaf goed is voor de relatie met de US.

En dat terwijl de Europese concurrent van Boeing Airbus in januari geen enkele order heeft genoteerd en zelfs 13 annuleringen voor toestellen. Deze maand werd tevens bekend dat Airbus stopt met de Aribus Superjumbo 380 te produceren, hen grootste vliegtuig en paradepaardje. Het gaat dus niet goed met het Europese Airbus consortium dat toch al zo te leiden heeft onder de onzekerheid rond de Brexit.

En dan eveneens het nieuws over de Nederlandse Staat die voor 680 miljoen aandelen heeft gekocht van de Air France-KLM holding waardoor we nu 12,68 % in handen hebben tegen 14,3 % voor de Fransen. Voor het eerst sinds jaren weer eens een eigen Nederlandse lokaal industriepolitiek instrument ingezet en machtspolitiek in plaats van het streven naar Europese samenwerking. Een trendbreuk kan je wel zeggen. De Fransen zullen niet blij zijn, onderlinge spanningen tussen Europese partners zijn niet goed voor het Europa project. Het gezegde is: als twee honden vechten voor één been loopt de derde er mee heen. Het zal niet lang meer duren of de UK gaat ook Boieng’s aanschaffen incl. compensatieorders van de US net als bij de JSF het geval was.

26 februari 2019.

Vier jaar gelden schreef ik een blog over een ex-collega die mij destijds belde en mij graag wilde spreken omdat er iets fantastisch op zijn weg gekomen was dat zijn leven ingrijpend had veranderd en waar hij mij graag persoonlijk over wilde spreken. Hij stelde voor af te spreken op station Amersfoort want hij moest toevallig in de buurt zijn. Na eerst bijgepraat te hebben keek hij me diep in de ogen en stelde de vraag: ‘Wie is volgens jou de meest succesvolle ondernemer in de wereld? Na een paar namen genoemd te hebben keek hij mij meelijwekkend aan: ‘Donald Trump natuurlijk!’. Dat had ik me toen nog niet door.

Het bleek dat hij actief was voor het Netwerk Marketing bedrijf ACN waarvan Donald Trump destijds ambassadeur was en hij legde mij uit wat de bedoeling was. Kort gezegd kwam het erop neer dat hij een totaalpakket aan internetdiensten aanbood (telefoon, mobile, internet en TV) voor een vaste prijs per maand en als ik deze diensten ook aan anderen zou gaan verkopen, ik er zelf ook aan zou kunnen verdienen. Kern van dit business model is dat je dit pakket koopt en daarna zelf een netwerk gaat opbouwen van mensen die jouw producten gaan kopen en die dat op hun beurt weer aan hun eigen netwerk gaan verkopen. Netwerk Marketing heet dat ofwel Multi-Level Marketing of Pyramide Verkoop waarbij de verkoop een uitgebreide supply chain rechtstreeks plaats vindt binnen het eigen netwerk. Donald Trump stond achter ACM en dit concept en volgens mijn ex-collega kon dat alleen al een hoop geld opleveren wat alles wat Donald Trump aanpakt wordt succesvol. Ik ben er toen niet op ingegaan en heb daar nu natuurlijk vreselijk spijt van.…

Dat was dus mijn eerste kennismaking met Donald Trump en sindsdien ben ik hem blijven volgen. Zo schreef ik begin 2016, dus lang voor de verkiezingen, een blog ‘Wat als Donald Trump wint?’ terwijl dat toen door de meeste Nederlanders als volkomen onmogelijk werd beschouwd. En we weten allemaal hoe dat is afgelopen. Ik heb daarna nog vaak over hem geschreven en mij, net als vele anderen, er steeds weer over verbaasd hoe Trump de Amerikaanse politiek, maar ook de wereldpolitiek, op zijn kop heeft gezet met zijn onorthodoxe aanpak.

Toch begint mijn mening over hem de laatste tijd te kantelen. Hij heeft het toch maar mooi voor elkaar gekregen dat Kim Jong-un zich het afgelopen jaar koest heeft gehouden en geen raketten heeft getest. Sowieso is hij in die twee jaar geen nieuwe oorlog begonnen, iets waar we destijds allemaal bang voor waren.. Daarnaast zitten China met de VS momenteel aan de onderhandelingstafel om de handelsrelaties tussen beide landen te verbeteren en dat lijkt de goede kant op te gaan. Trump heeft dus een aantal zaken voor elkaar gekregen die zijn voorgangers niet voor elkaar kregen. En het belangrijkste voor de Amerikanen zelf is toch wel dat het in de US na twee jaar presidentschap economisch momenteel erg goed gaat, dat heeft natuurlijk ook te maken met het beleid van zijn voorganger maar na twee jaar zeker rook door zijn beleid.

Donald Trump heeft zo zijn nukken maar is ook een representant van onze tijd waarin celebrities, vip’s en vloggers rechtstreeks met hun achterban communiceren, net als dus bij Netwerk Marketing. Dus niet zoals zijn voorgangers communiceren via ambtenaren en diplomaten en dan maar hopen dat alles goed gaat maar rechtstreeks contact opnemen met degenen waar het om gaat en zeggen wat je wilt, hij gaat niet bij voorbaat voor het compromis. Of het nu Kim Jong-un of Xi Jinping is of zijn eigen achterban, toegesproken via een massale bijeenkomst in het land of via Twitter, voor Trump is het altijd verkiezingstijd. Dat verklaart ook zijn hekel aan de media en de elite in Washington.

De tijden veranderen en dus ook de leiderschapsstijl, laten we er maar aan wennen, Trump zal uiteindelijk verdwijnen maar zijn Trumpiaanse manier van werken is denk ik niet meer weg te denken.

25 februari 2019.

Terwijl Kim Jong-un gisteren de trein nam naar Hanoi in Vietnam voor een topontmoeting a.s. woensdag met Donald Trump werdt door het Witte Huis het nieuws bekend gemaakt dat de datum van 1 maart als deadline voor het handelsverdrag tussen de VS en China opgeschoven wordt omdat de huidige onderhandelingen zo goed verlopen. Trump stelt zelfs al voor een topontmoeting te organiseren met president Xi in zijn resort Mar-a-Lago waar ze elkaar al eerder hebben ontmoet.

Tegelijkertijd komt er beweging bij Theresa May die haar Brexit voorstel met eventuele aanpassingen op 12 maart, 17 dagen voor de geplande Brexit datum, opnieuw door het parlement wil laten behandelen. Volgens de Britse krant The Telegraph, overweegt ze zelfs de Brexit twee maanden uit te stellen dus tot 1 juni. En volgens The Guardian zou de EU de Brexit zelfs willen uitstellen tot 2021 omdat dan er dan ondertussen aan een meer structurele oplossing van het Ierse en de Noord-Ierse grens problematiek gewerkt kan gaan worden, een woordvoerder van de EU ontkent dit overigens. Dat zal dan wel een technische oplossing worden met gebruik making van elektronische tolpoorten en IoT-oplossingen.

Uitstel leidt tot aanhoudende politieke turbulentie en nog meer economische onzekerheid met een grotere kans op een recessie en voor uw rapporteur tot een verlenging van zijn zelfopgelegde opdracht u dagelijks hiervan op de hoogte te houden, ik weet niet of ik dat wel trek…

24 februari 2019.

Gisteren had ik het over de koopkracht van de burger en daar is iets vreemds mee aan de hand. Mijn stelling is dat het niet voldoet om het begrip recessie te definiëren als twee opeenvolgende kwartalen economische krimp omdat dit niets zegt over de onderliggende inkomens- en vermogensongelijkheid en de uiteindelijke koopkracht van de burger waar het ons toch allemaal om draait: geen economie zonder burgers die in staat zijn producten en diensten te kopen. 

De vraag die je dan kunt stellen is of economische groei nodig is om een betere koopkracht te realiseren. Door product- en dienstinnovaties, het beschikbaar komen van digitale platformen zoals Amazon, Facebook en Alibaba en een steeds efficiëntere logistieke en financiële afhandeling van de suply chain kunnen consumenten tegen steeds lagere prijzen producten kopen. Daar komt dan nog de grijze economie van de digitale marktplaatsen waardoor consumenten producten en diensten kunnen kopen, verkopen of ruilen zonder dat er soms geld aan te pas komt.

Deze ontwikkeling zorgt ervoor dat je met hetzelfde geld meer kunt doen waardoor de intrinsieke waarde van je geld toeneemt en dat is een trend die zich al een tijdje voordoet en de komende jaren zeker zal doorzetten. Met minder geld meer kunnen doen betekent ook dat je niet persé economisch groei nodig hebt om de koopkracht van individuen te kunnen vergroten. Sterker nog, economische groei zonder verbetering van de koopkracht impliceert een vergroting van de inkomens en vermogens ongelijkheid omdat er meer geld aan de strijkstok blijft hangen, zie de extreme rijkdom van IT bedrijven als Microsoft, Google, Facebook etc..

Als we de slag kunnen maken dat dit soort monopolistische grootverdieners hun marges naar normale proporties kunnen terugbrengen worden we er allemaal beter van. Dit kan alleen maar als de overheden daarbij meer regulerend gaan optreden omdat het voorkomen van monopolies nu eenmaal een overheidstaak is. Terwijl vroeger de banken de financiële markten reguleerden en de centrale banken daarop toezagen zullen er nu nieuwe mechanismes moeten komen voor de regulering van de digitale markten waarbij niet de economische groei voorop zou moeten staan staat maar een efficiënte werking van de digitale markt. 

Op de financiële markten gaat het allemaal om financiële transacties waarbij geld het scharnierpunt is op basis waarvan de markt van vraag en aanbod kan werken en financiële waarde kan worden gecreëerd waarvan alle betrokken partijen kunnen profiteren, zowel de geld verstrekker, in de vorm van rente, als de investeerder die daardoor winst kan maken (als zijn businessmodel werkt). Op de digitale markten gaat het niet om geld maar om informatie. Informatie is het nieuwe geld zou je kunnen zeggen en dat hebben de grote digitale bedrijven zoals Facebook en Google goed begrepen. In de gebruiksvoorwaarden van deze bedrijven wordt het eigendom van de door ons toegevoegde data door hen geclaimd en in ruil daarvoor mogen wij hun software gebruiken. En daardoor halen ze, zonder dat veel gebruikers het beseffen, een schat aan informatie binnen met een enorm economisch potentieel. Investeerder investeren graag in dit soort bedrijven ook al maken ze nog geen winst (zoals Uber en Airbnb) vanwege de verwachting dat ze in de toekomst, als ze eenmaal en monopolie positie hebben, op de digitale markt veel geld gaan verdienen. 

Je kan natuurlijk beslissen niet met deze platforms te gaan werken maar dan kies je er ook voor niet mee te doen aan de digitale samenleving die toch ook veel voordelen biedt. Onderhandelen met deze leveranciers als gebruiker over de gebruiksvoorwaarden is ook geen optie vanwege de monopoliepositie van deze bedrijven. De enige optie die ik zie om dit te veranderen is dat de gebruikers van deze platforms zich digitaal gaan organiseren en digitaal in opstand komen met als belangrijkste punt dat onze digitale data van ons zijn en niet van de eigenaren van deze platforms en dat ze ons moeten betalen als ze die voor een ander doel willen gebruiken dan we ze hebben verstrekt. En dat zal dan door de politiek moeten worden vertaald in wetgeving, toezicht en een forse boete als ze zich daar niet aan houden ten gunste van de gebruiker. Pas dan krijg je echte digitale marktwerking en lopen de inkomsten van deze grootverdieners terug en stijgt onze koopkracht omdat we niet alleen maar betalen voor digitale diensten maar er ook aan kunnen verdienen. Gereguleerde digitale marktwerking dus.

23 februari 2019.

Het overzicht van de top 15 ‘brands’ waar het hier gisteren over schreef, kwam ik daarna herhaalde malen tegen elders op het internet. Het overzicht zegt iets over de bekendheid van bedrijven als merk maar natuurlijk niets over de stand van de economie. De maatstaf voor een recessie is immers de groei van het GBP en als er gedurende twee kwartalen een terugval is spreken we van een recessie, daar zijn we in Nederland nog ver vandaan. Onze buur Duitsland bijvoorbeeld, waar we veel zaken mee doen, zit in de gevarenzone: het laatste kwartaal van 2018 hadden ze nul procent groei en de verwachtingen zijn somber.

Krimp van het GBP zegt echter niks over het welvaartsniveau in een land omdat dit samenhangt met het gemiddelde inkomen en vermogen in een land. Volgens de OESO, de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling, heeft Nederland na US de grootste vermogens­ongelijkheid van alle westerse landen, wat betreft de inkomensongelijkheid zijn we een middenmoter zijn volgens een artikel in de Volkskrant van 4 juli 2018.

Deze week kwam het boek Veenbrand van Kim Putters, directeur van het CPB, uit. In dit boek stelt hij de vraag wie er het meest profiteert van onze welvaart en welke gevolgen dat heeft voor onze welvaart. Volgens Kim Putters gaat het in ons land goed met een grote groep mensen maar zitten er in de middenklasse en aan de onderkant van de samenleving grote groepen mensen die maar moeilijk rond kunnen komen ondanks het feit dat onze economie sinds 2013 alleen maar gegroeid is en onze werkloosheidcijfers al een tijd vrij laag zijn. Zo zijn er mensen die een baan hebben maar daar niet van rond kunnen komen. Als voorbeeld noemt hij de grote groep ZZP’ers die hard moeten werken voor een laag uurtarief en daardoor weinig besteedbaar inkomen hebben, een slechte rechtspositie en beperkte sociale voorzieningen.

Wellicht is de koopkracht een betere maatstaf voor welvaart: heb je als huishouden na aftrek van al je vaste lasten nog genoeg geld over om goed te kunnen leven? Ik was deze week als vrijwillige aan het helpen met het inpakken van voedselpakketten bij de voedselbank en de vrijwilligers daar vertelden mij dat er in Amersfoort, met ongeveer 155.000 inwoners, volgens de statistieken ongeveer 2.000 huishoudens zijn die in aanmerking komen voor een voedselpakket terwijl er zo’n 400 wekelijks een pakket krijgen. De norm voor het krijgen van een voedselpakket is dat er per persoon per week minder dan 35 euro overblijft na aftrek van alle kosten en daar moet je dan van eten, drinken, kleden en vermaken. 5 euro per dag dus!

Degene die geen beroep doen op deze pakketten doen dit vooral uit schaamte, er is dus een grote groep mensen hier vlakbij die nauwelijks rond kunnen komen terwijl het met vele anderen zo goed gaat. 30 euro meer per maand voor de energierekening betekent voor iemand die maar 5 euro per dag overhoudt dat dat er nog maar 4 zijn. Volgens het kabinet is compensatie echter niet nodig omdat het totale koopkrachtplaatje voor iedereen positief is. Als je alle 2.000 Amersfoorters die in armoede leven zou compenseren voor de stijging van de energiekosten ben je 75.000 euro per jaar kwijt, de gemiddeld kosten voor één bijstand ambtenaar.

22 februari 2019.

De waan van de dag doet je soms de lange termijn trends uit het oog verliezen en bovenstaand overzicht over de ontwikkeling van de belangrijkste merken wereldwijd laat zien dat er recent behoorlijk wat verschuivingen zijn. Het zijn met name de Amerikaanse High Tech IT bedrijven als Apple, Microsoft, Google en recent Amazon die de laatste jaren wereldwijd een opmars hebben gemaakt waarbij het eerst ging om bedrijven die zich richten op de IT infrastructuur en nu steeds meer om de software toepassing gaat.

Samsung (Zuid Korea) en Toyota (Japan) zijn de enige Aziatische merken terwijl Europa met BMW en Mercedes-Benz alleen vanwege de Duitse autoindustrie in het overzicht vertegenwoordigd is. En juist die Duitse autoindustrie heeft het momenteel zwaar vanwege de Brexit en de dreiging van de verhoging van invoertarieven zowel vanuit de VS als uit de UK en de energietransitie.

Het wachten is op nieuwe sterke merken uit China zoals Huawei, nu al groter dan Samsung, en Alibaba. Het zal niet lang meer duren voordat die in deze top 15 kunnen doordringen en dat zou best wel eens snel kunnen gaan. Vroeger was de levensduur van een sterk merk decennia terwijl je nu in een aantal jaren heel bekend kan worden of juist van het toneel kan verdwijnen. Ik zou overigens Disney goed in de gaten houden, dit oude media bedrijf is bezig met een innovatieve comeback.

21 februari 2019.

Het gesprek tussen Theresa May en Jean-Claude Juncker heeft weer niets opgeleverd en de backstop is nog steeds het hete hangijzer.

Wel kwam er gisteren een interessant bericht voorbij dat Ierland geen plannen heeft de grens af te sluiten door het bouwen van een muur of soldaten in gaat zetten om de grens te bewaken bij een no deal Brexit, aldus de Ierse minister van Europese Zaken Helen McEntee. Toch zal er wat moeten gaan gebeuren rond de grens als er geen deal komt, niet doen lijkt me geen optie. En zolang Theresa May blijft geloven dat ze het huidige Brexit akkoord uiteindelijk geaccepteerd krijgt door het Britse parlement zal ze nooit iets in die richting doen.

Er moet dus iets aan de grens gaan gebeuren en dat zal dan geen muur zijn maar wel een douanepost, en dus geen inzet van soldaten maar wel die van douane ambtenaren. Doen de Ieren dat niet dan wordt het een rommeltje aan de Noord Ierse grens en een vrijplaats voor ontduiking van het betalen van invoerrechten die wel betaald moet gaan worden als goederen via de lucht, per boot of daar het kanaal worden vervoerd, op levensmiddelen kan dit wel 40% meerkosten zijn. Voor reizigers zal het betekenen dat ze een aantal dagen van te voren een visumaanvraag moeten doen en voor de vervoerders dat ze in plaats van 2 formulieren er 7 moeten gaan invullen. Een stap terug in de tijd dus met alle bijbehorende administratieve rompslomp. Op de site van de Eurotunnel valt over de praktisch uitwerking hiervan nog niks te vinden, alleen dat ze in het geval van een no deal voorbereid zijn.

Het is dus wachten op de eerste partij die voorbereidingen bij de grens gaat treffen en diegene zal publicitair de volle lading krijgen. Een politiek pokerspel dus tussen de UK en EU waarbij beide wachten op actie van de ander en zelf niet de eerste willen zijn als gaat om het nemen van zichtbare maatregelen aan de grens.

20 februari 2019.

Weer zo’n dag: Theresa May praat met Jean-Claude Juncker in Brussel en tegelijkertijd stappen er 3 van haar eigen parlementsleden uit haar partij omdat ze het niet eens zijn met de Brexit politiek van de Conservative Party. In totaal zijn er nu dus al 11 parlementsleden uit hun partij gestapt en alle 11 hebben zich aangesloten bij de Independent Party die nu dus uit zowel voormalige Labour als Tories bestaat, een unicum voor de Britse politiek die nooit meer zal worden als voor het Brexit referendum.

Theresa May heeft haar afspraak met Juncker vanavond om half zeven dus het zal wel om een etentje gaan, ik ben benieuwd wie er nog meer aanschuiven. Wellicht dat een diner beter werkt dan zo’n saaie ontvangst op kantoor in Brussel waarbij je binnen een uur weer buiten staat. Juncker houdt wel van een goed glas wijn, daar wordt hij altijd vrolijk van, dus laten we hopen dat dit werkt. Als er nu geen doorbraak komt vrees ik dat het ook niet meer gaat gebeuren. Volgens de voorlichter van de EU komt er geen persconferentie na afloop dus de verwachtingen zijn niet al te hoog over de uitkomst, een ideale setting om een creatieve oplossing te bedenken.

Opvallend is het overigens wel dat Donald Tusk niet in Brussel is en al ruim een week niets van zich heeft laten horen met betrekking tot de Brexit, zijn laatste Brexit tweet was van 13 februari. Daarvoor twitterde hij regelmatig hierover en dat werkte escalerend dus het zou zomaar kunnen dat ze hem gevraagd hebben zich even koest te houden. Momenteel zit hij in de Oekraïne waar hij benoemd is tot Doctor Honoris Causa bij de Ivan Franko National University. In Oost Europa is Donald Tusk blijkbaar erg populair.

19 februari 2019.

In dit verslag schrijf ik over de ingrijpende ontwikkelingen die in het eerste kwartaal van 2019 plaats vinden en wat daarvan de gevolgen zijn. Vandaag wil ik gaan uitzoeken wat we zelf privé zouden kunnen doen om ervoor te zorgen dat we er geen last van hebben, sterker nog, hoe kunnen we er van profiteren?

Ik weet nog goed dat er voor de invoering van de Euro en bij de millennium overgang veel mensen gingen hamsteren omdat ze dachten dat als er iets mis ging ze in ieder geval genoeg levensmiddelen zouden hebben. Er ging niets mis. Wel leverde de implementatie van de Euro en het jaar 2000 in de software veel werk op voor de IT bedrijven, ik heb daar zelf als ICT project manager nog aan meegewerkt. Mooie projecten voor ons maar voor de business leverde het op korte termijn niets op.

Dan mijn persoonlijke situatie. Ik heb de voorraadkastjes eens goed bekeken maar kon eigenlijk niks tegen dat typisch Engels is of dat ik als typisch Engels kon classificeren. Na lang zoeken vond ik achterin de kast nog een haalt lege fles Schotse Whisky,(de Schotten willen daarom liever geen Brexit, en dat was het dan. Voor het overige rij ik in een Zweedse auto, is mijn computer in China gemaakt, komt mijn smart phone uit Zuid Korea, is mijn energie leverancier Zweeds, heb ik mijn verzekeringen ondergebracht bij een Duitse maatschappij, is mijn pensioen voorziening Nederlands en gaat mijn geplande vakantie naar Griekenland. Zo op het eerste gezicht dus niks Engels waar ik in mijn dagelijkse leven van afhankelijk ben.

Dan de hamvraag: kan ik iets doen waardoor ik voordeel heb bij de Brexit? Je zou natuurlijk kunnen speculeren op de potentiële waardedaling van de pond na de Brexit maar dan zou je nu al moeten investeren in deze valuta en snel gaan handelen begin april en inspelen op de koersfluctuaties. Ongetwijfeld zullen vele beleggers daar van gaan profiteren en waarschijnlijk doen ze dat nu al. Voor de gewone consument is dat niet slim en veel verstandiger even geen risico’s te nemen en als je toch wil beleggen in die sectoren te beleggen die juist profiteren van de Brexit: IT, consultancy, financiële dienstverlening, telecom, media, de reisbranche en de gezondheidszorg. En beter niet in de handel, logistieke, transport, chemie, landbouw en levensmiddelen sector. Met dank an mijn studenten voor hun input, ze noemden ook nog thuisbezorgsites in de food sector als Take Away maar daar heb ik mijn twijfels over.

Ik denk er zelf over na een voorraad Schotse whisky aan te schaffen omdat er vorige week een overeenkomst is getekend tussen de UK en US om de namen ‘Scotch whisky’, ‘Irish whiskey’, ‘Bourbon’ en ‘Tennessee whiskey’ te blijven beschermen in het geval de Britten de EU verlaten en de EU wetgeving deze bescherming niet meer biedt. Veel whisky producenten waren bang dat na de Brexit andere landen onder deze merknamen whisky zouden gaan aanbieden maar dat is nu dus door dit verdrag niet mogelijk. Beleggen in whisky lijkt me daarom een verstandige keuze, een goede whisky wordt sowieso beter na verloop van tijd dus loopt de opbrengst van je investering na verloop van tijd vanzelf verder op.

18 februari 2019.

Terwijl de Britten allerlei pogingen wagen handelsverdragen af te sluiten met landen buiten de EU zoals China en Japan besluit de Britse Minister van Defensie Gavin Williamson’s het vliegtuigschip de HMS Queen Elizabeth naar de Pacific voor de kust van China te sturen en schrijven de UK Minister voor Buitenlandse zaken Jeremy Hunt en de Minsiter voor Internationale handel Liam Fox een onbeleefde brief naar Japan die de relatie met beide landen flink onder druk zet. Lastig dit soort acties als je aan het onderhandelen bent.

Het lijkt wel of de Britten niet beseffen dat hun positie op het wereldtoneel als globale speler recent flink onder druk is komen staan en dat als je iets wilt bereiken in onderhandelingen dit een integrale aanpak vergt. Dit soort signalen tonen aan dat de regering May blijkbaar niet meer ‘in controle’ is en geen regie meer voert over wat er momenteel allemaal gebeurd. Het aantal handelsverdragen dat tot nu toe is afgesloten blijft ver achter bij wat eerder voorspelt was. Vorige week was er wel een verlenging van een handelsakkoord met Zwitserland maar dat was te verwachten want de Zwitsers zullen natuurlijk graag al die banktegoeden van Engelse banken op hun rekeningen bij geschreven krijgen van Britten die hun kapitaal elders willen veiligstellen, de geschiedenis herhaalt zich…

Tegelijkertijd is het ook hommeles binnen de Labour party van Jeremy Corbyn, 7 parlementsleden van Labour besloten vanmorgen uit de partij te treden vanwege de houding van Corbyn ten aanzien van de Brexit maar ook vanwege zijn lakse houding ten aanzien van het antisemitisme binnen zijn partij. Getalsmatig maakt het allemaal niet uit wat betreft de stemverhoudingen in het parlement ten aanzien van de Brexit maar het toont wel aan dat het hele politieke spectrum in de UK nu zwaar onder druk staat.

17 februari 2019.

Nog zes weken te gaan voor Q1 2019 en eveneens nog zes weken te gaan voor de Britten de EU gaan verlaten, althans dat is volgens Theresa May nog steeds het plan. Waar de onderhandelingen tussen de US en China zich voornamelijk afspelen aan de vergadertafel en nog niet direct te merken zijn in dagelijkse leven van de burger is dat bij de Brexit wel het geval. Gisteren werd bekend dat het eerste Britse bedrijf, de luchtvaartmaatschappij Flybmi, er mee stopt met als belangrijkst reden de onzekerheid die de Brexit met zich meebrengt en de gevolgen daarvan voor hun bedrijfsvoering, met name het vervallen van de rechten om te mogen vliegen op Europese bestemmingen worden genoemd. Bij Flybmi werken 376 werknemers en ze voeren per week zo’n 600 vluchten uit. Uit Downingstreet kwam direct met reactie naar buiten waarbij werd opgemerkt dat de Brexit niet de enige reden is voor Flybmi en dat het al langer slecht gaat in de sector van de middelgrote vliegtuigmaatschappijen.

Een ander fenomeen is dat een aantal vooraanstaande Brexit aanhangers hun privé belangen veilig stellen. Neem James Dyson, CEO van Dyson Ltd. groot geworden door het uitvinden van de Dyson vacuüm cleaner en die een vermogen heeft van 5,6 miljard dollar heeft recent het hoofdkantoor van zijn bedrijf verplaatst naar Singapore en 100 back office banen naar India en Tsjechië. Of Jimmy Ratcliffe, eigenaar van de Ineos Chemicals Group met een vermogen van 12,3 miljard dollar, die zijn hoofdkwartier naar Monaco heeft verplaatst waardoor hij 4 miljard minder belasting hoeft te betalen. Beide heren zijn fervent Brexit aanhangers die nu dus het zinkende schip verlaten. Waarschijnlijk zijn nu veel Britten bezig hun privé belangen veilig te stellen. Waar Theresa May uitblinkt in besluiteloosheid hebben deze heren er geen moeite mee besluiten te nemen die tegen hun principes ingaan.

16 februari 2019.

Gisteren was er de geplande ontmoeting tussen de Amerikanen, die onderhandelen in Peking over een handelsakkoord en President Xi Jinping. Ik heb over de ontmoeting geen foto’s of details op het internet aangetroffen maar wel een overzicht van Bloomberg met de officiële standpunten na afloop, de Chinese standpunten komen van het persbureau Xinhua.

Geen gemeenschappelijke verklaring na afloop van de ontmoeting maar een herhaling van standpunten waarbij zowel China als de US zeggen te streven naar een gezamenlijke ‘memorandum of understanding’ maar waarvan de scope blijkbaar nog niet helder omschreven is. Terwijl de Chinezen het hebben over consensus over de belangrijkste issues ontbreekt dit aan de US kant. De Amerikanen van hun kant hebben veel aandacht voor het handelstekort en willen graag dat China het handelsoverschot oplost door aankopen van China in de US, geen vermelding hiervan aan de Chinese zijde.

Overigens heb ik op deze blog op 6 januari, voordat de US – China onderhandelingen begonnen, ook zo’n overzicht gepubliceerd  ‘Beijing and Washington Frame Trade War Talks Differently’ Blijkbaar zijn er de afgelopen vier weken een aantal onderwerpen van de agenda afgevoerd: ik lees in ieder geval niets meer over de Chinese regulering rond Fentanyl, de Qualcomm – NCP deal, Noord Korea en de Chinese ‘One China policy’ met betrekking tot Taiwan die toen in het overzicht stonden. Hetzelfde geldt overigens voor de problemen met betrekking tot Huawei die alleen maar groter zijn geworden. Blijkbaar kiezen beide partijen nu voor een meer pragmatische benadering en hebben ze een aantal hete hangijzers ut het vuur gehaald.

Wat wel duidelijk is af te leiden uit dit overzicht is dat de US momenteel de vragende partij is en China vrij gemakkelijk een aantal toezeggingen kan doen op het terrein van bijvoorbeeld technologie transfer, IPR en cyberwar; de Chinese technologie verandert momenteel sneller omdat zij nu innovatiever zijn dan de Amerikanen. Een maatregel die je nu neemt is binnen een jaar al niet meer effectief omdat de Chinezen er ondertussen vast wel iets nieuws op verzonnen hebben dat deze maatregel teniet doet. Volgende week gaan deze onderhandelingen verder in de US.

15 februari 2019.

Vandaag aandacht voor twee zaken die spelen en die alles te maken hebben met democratie en macht:

1. Vandaag heeft Donald Trump de noodtoestand uitgeroepen om budget te krijgen voor het bouwen van een muur tussen de VS en Mexico. De congres gaat volgens de Amerikaanse grondwet over de begroting en bepaalt hoe het Witte Huis overheidsgeld mag besteden. Alleen in het geval van een noodtoestand kan de president hiervan afwijken en zelf bepalen wat er met het geld gebeurd. Trump heeft 5,7 miljard nodig en met deze maatregel kan hij het Congres passeren. `Door het uitroepen van de noodtoestand gebruikt Donald Trump dit middel voor zijn eigen politieke doelstelling terwijl er momenteel geen echt reëele bedreiging voor de US is.
2. Gisteren was er een stemming in het lagerhuis in de UK over de Brexit waarbij Theresa May niet aanwezig was. Formeel hoeft ze dat ook niet maar op het moment dat een land in rep en roer is en afstevent op een economisch debacle moet je als regeringsleider toch je verantwoordelijkheid nemen en maatregelen nemen? Het zijn puur politieke redenen die haar bewegen niets te doen zonder aan het landsbelang te denken.

Machtsmisbruik dus door regeringsleiders die democratisch zijn gekozen en er alles aan doen hun positie te behouden of te versterken ook al moeten ze daarbij ondemocratische middelen gebruiken. Hieronder een citaat van de Griekse filosoof Xenophon, een leerling van Socrates, over zijn visie op het verschijnsel macht:

“Socrates zei dat gezagsdragers niet de heren zijn die de macht bezitten en al evenmin zij die door een toevallige meerderheid of door het lot zijn verkozen; en zeker niet die met geweld en bedrog het roer grepen. De macht is uitsluitend in handen van wie daarmee om weet te gaan. Telkens wanneer iemand beweert dat het de taak van de machthebber is te bevelen wat er moet gebeuren, en die van de onderdaan om te gehoorzamen, maakte Socrates er hem op attent dat de vakman het voor het zeggen heeft op het schip, terwijl de eigenaar ervan en de passagiers de vakman dienen te gehoorzamen,”

14 februari 2019.

Gisteren was Mark Rutte in Zürich waar hij voor het Zwitserse Europa Institut de Churchill-lezing gaf. We hebben er lang op moeten wachten maar nu dan eindelijk een visie van Mark Rutte op de wereld en met name de EU. Met zijn analyse ben ik het wel eens, hij beschrijft de grote veranderingen die er momenteel op de wereld plaats vinden en schetst een wereld waarin macht de drijvende kracht is achter veranderingen en dat wij ons als Europeanen zelfverzekerder zouden moeten opstellen, ‘Streetwise’ noemde hij dat tijdens de lezing. Volgens Mark Rutte loopt Europa het gevaar dat we op het wereldtoneel niets meer voorstellen als we ons niet zelfbewuster opstellen.

Wat ik mis in zijn betoog is echter een analyse waar Europa voor staat, wat zijn onze USP’s eigenlijk als je die vergelijkt met bijvoorbeeld de VS en China? Het probleem daarbij is dat er door Europa een scheidslijn loopt tussen landen die het Rijnlandse model en landen die het Angelsaksiche model aanhangen en je daarom niet kunt spreken van één identiteit maar het om twee met geheel verschillende uitgangspunten.

Het Rijnlandse model is na de tweede wereldoorlog ontstaan in Duitsland en geeft de overheid veel bevoegdheden op het terrein van de sociale voorzieningen, het openbare vervoer en het reguleren van de samenwerking tussen werkgevers en werknemers. De overheid voert daarbij de regie en het overleggen en het sluiten van compromissen is de kern van het Rijnlandse model. Het Nederlandse poldermodel is daar onze lokale uitwerking van maar zowat alle landen om ons heen zijn gebaseerd op dit model.

De US en UK zijn ingericht volgens het Angelsaksische model waarbij de vrije marktwerking centraal staat. In dit model trekt de overheid zich zoveel mogelijk terug en er is zo min mogelijk regelgeving op sociaal terrein. Onze welvaart is het grootst als bedrijven geheel vrij worden gelaten om te kunnen concurreren op de markt. Social voorzieningen en ontslagbescherming zijn er nauwelijks geregeld en daardoor zijn de inkomensverschillen groter dan bij het Rijnlands model.

Het is daarom niet toevallig dat de Brexit tussen de UK die is ingericht volgens Angelsaksiche model en de rest van Europa het Rijnlandse model aanhangt. Jeremy Corbyn van de Britse labour partij is wel voor meer rechten voor werknemers maar labour heeft in het verleden, ook als ze aan de macht waren, geen grote verandering op dit terrein doorgevoerd en heeft zich de afgelopen decennia voortdurend verzet tegen de verdere intergratie van Europa, Corbyn’s spindoctor Seamas Milne is al sinds de jaren zeventig tegen het Engelse lidmaatschap van de NAVO en de EEG, zoals het samenwerkingsverband toen nog heette. Het breken met de EU heeft sinds het ontstaan van de EU altijd op de agenda gestaan van de Britse politici van zowel labour als de conservativs en moest een keer gebeuren.

Mark Rutte zit wat dat in een spagaat, aan de ene kant is hij een groot voorstander van ons polder model dat hem successen heeft opgeleverd maar is hij ideologisch als VVD’er eveneens gecharmeerd van het Angelsaksische model. Vandaar dat hij zowel met Theresa May als Angela Merkel goed overweg kan, je zou zijn ‘Streetwise’ model dan ook als een poging kunnen zien een middenweg te vinden tussen beide modellen maar daar dat behoefte nog wel wat meer ideologische onderbouwing. Wat ons als EU doet onderscheiden van de US en China heeft volgens mij veel te maken met onze cultuur en de manier waarmee we met macht omgaan in onze samenleving en het opkomen voor de belangen van mensen die het minder goed getroffen hebben in onze samenleving.

13 februari 2019.

Goed nieuws uit China, de Amerikaanse delegatie die daar naar toe gaat om verder te onderhandelen over een handelsakkoord zal a.s. vrijdag een ontmoeting hebben met de Chinese President Xi Jinping, een teken dat het met deze onderhandelingen de goed kant opgaat, zie dit artikel ‘Chinese President Xi Jinping to meet top US delegation on Friday in pursuit of trade war deal‘ in de South China Morning Post. Tevens zal er een diner zijn in een Chinees restaurant georganiseerd door de US onderhandelaars waar ook de Chinese Vice-Premier Liu He aanwezig zal zijn die eind januari nog bij Donald Trump op bezoek is geweest.

Inmiddels horen we ook positieve geluiden van Donald Trump zelf die heeft aangegeven dat het goed gaat met de onderhandelingen en de deadline van 1 maart waarschijnlijk opgeschoven gaat worden. Het wachten is nu op de planning van een ontmoeting tussen Xi Jinping en Donald Trump die het succes van de onderhandelingen moet gaan onderstrepen. Net als bij de Brexit stevenen we hier dus af op uitstel waardoor de onzekerheid in de markt zal blijven bestaan, blijkbaar is dat voor veel partijen de beste oplossing. Overigens blijkt maar weer dat zowel bij de Brexit onderhandelingen als die tussen China en de US de relatie tussen de onderhandelaars onderling en de informele etentjes bepalend zijn voor een doorbraak, niet het formele onderhandelingsproces.

Wellicht is het verstandig ons er maar bij neer te leggen dat er de komende jaren veel turbulentie is in de wereld en niets vanzelfsprekend, op onzekerheid kan je alleen maar reageren door flexibel in te spelen op nieuwe ontwikkelingen. Hoogtijdagen dus voor de risico managers, voor meer herover zie mijn blogs uit 2015 en 2016 over risico management ‘How to Manage Global Risks’ en ‘The Global Risks Index 2016: the World on the Run…’.

12 februari 2019.

Gisteravond weer een aflevering gezien van de BBC serie “Inside Europe: 10 Years of Turmoil“, deze keer met als hoofdrolspelers Mark Rutte en Angela Merkel, die buiten medeweten van Donald Tusk, een deal sloten met Turkije over de migratie van vluchtelingen waardoor ze de overige EU-lidstaten met een voldongen feit confronteerden. Een staaltje machtspolitiek van de bovenste plank maar wel effectief, als deze onderhandelingen via dezelfde Donald Tusk hadden moeten verlopen waren we nu nog bezig. Donald Tusk is daar nog steeds boos over, zo bleek uit de documentaire.

De vraag die je dan kan stellen is of er op dit moment ook zo’n initiatief loopt buiten de geëigende politieke kaders om. Theresa May af en toe naar Brussel laten vliegen is meer een spel foor de bühne dan een effectief instrument om resultaat te boeken. Maandagavond had Herman Van Rompuy, voormalig voorzitter van de Europese Commissie, in Brussel een afspraak met Theresa May’s onderminister Davos Lidington om te proberen een doorbraak in de onderhandelingen te forceren, er is dus wel iets gaande.

De truc die Mark Rutte en Angela Merkel bij de Turkije deal toepasten was, zoals het in de BBC-serie genoemd werd, ‘de sprong voorwaarts’. Door de horizon van de deal met Turkije te verbreden werd het snel mogelijk een deal te maken en niet te verzanden in detaildiscussies. Dit kan alleen als de basis een gemeenschappelijk belang is en dan heb je het niet meer over de Brexit maar over de toekomstige samenwerking tussen Brussel en Londen. Iets voor Frans Timmermans, die in de BBC documentaire ook een rol speelde, om dit te gaan trekken? Als socialistisch ‘spitzenkandidat’ een mooie kans om zich te profileren voor de Europese verkiezingen die vandaag overigens over precies 100 dagen worden gehouden.

Verder vandaag een bericht van journalist Angus Walker van ITV over UK Brexit onderhandelaar Olly Robbins die hij gisteravond stiekem heeft afgeluisterd in de bar van een hotel in Brussel waar hij zat na te praten met collega’s. Robbins had vlak daarvoor op de residentie van de Engelse ambassadeur gegeten met EU Brexit onderhandelaar Michel Barnier en de UK Brexit onderminister Stephen Barclay. Robbins vertelde volgens Angus Walker in dat gesprek dat Theresa May afstevent op optie 1) of de goedkeuring van haar Brexit-deal met de EU of optie 2) uitstel van de Brexit, een no deal optie is dus voor haar geen optie. Dit verklaart het gebrek aan voorbereiding van een no-deal scenario, dat is voor de huidige UK regering dus nooit een reële optie geweest. De parlementsleden die tegen Theresa May’s deal stemmen, stemmen dus indirect voor uitstel. Goed dat er nog journalisten zijn die de avond in hotelbars zitten in plaats van op het internet zoals de meeste journalisten tegenwoordig. Het wordt dus waarschijnlijk uitstel eind maart en daarna blijft de Brexit nog jaren op de politieke agenda staan, en steeds moeilijker te realiseren.

11 februari 2019.

Het Engelse Office for National Statistics (ONS), kwam vandaag met nieuwe cijfers: in 2018 is de UK economie met slechts 1,4 procent gestegen terwijl het het jaar daarvoor nog 1,8 procent was, de laagste stand sinds 2010. De krimp was het grootst in december en volgens het ONS met name veroorzaakt door de industrie, de auto-industrie en de productie van staal. Waar het wel goed gaat is de gezondheidszorg, de management consultancy en de IT, aldus Rob Kent-Smith vanmorgen, directeur van de ONS.

Natuurlijk doen de Britse management consultants en IT’ers momenteel goede zaken met al die veranderingen die er aankomen met de Brexit. In menig boardroom hebben consultants de afgelopen twee jaar samen met hun klanten gebrainstormd over de kansen en bedreiging van de Brexit en of dat nu een positieve of een negatieve impact heeft, voor deze sector betekent dit altijd werk. Over de groei in de gezondheidszorg weet ik maar weinig maar wellicht wordt de NHS wel meer belast met al die mensen zich zorgen maken over de toekomst en een burn out krijgen. Dat geldt overigens niet alleen voor de UK maar voor alle landen die met de Brexit te maken hebben. In onzeker tijden zijn het de goedverdienende consultants en psychiaters die de beste zaken doen.

Hierboven zo’n een plaatje van het Brexit support team van Ipsos Business Consulting over de potentiële markt voor de UK na de Brexit buiten de EU met een classificatie naar ‘proven winners’ ‘great returns’ en ‘showing promise’. Toevallig heeft de UK vandaag een ‘Post Brexit’ handelsakkoord afgesloten met Zwitserland dus er wordt wel degelijk aan dit plaatje gewerkt. Ik kan echter niet goed zijn of het karretje in de grafiek naar boven of naar beneden rijdt, meestal gaan groeicurves in dit soort grafieken rechts omhoog. Dan heb je weer een psychiater nodig om de logica achter zo’n grafiek te kunnen begrijpen…

10 februari 2019.

Een opbeurend stuk in Trouw gisteren over de mogelijk positieve kanten van de Brexit, de stelling is dat we nu teveel focussen op de negatieve gevolgen van de Brexit, maar wat als het allemaal blijkt mee te vallen en op korte termijn de Brexit leidt tot economische groei in de UK en zelfs de EU? Bij de komst van Donald Trump dachten we we ook allemaal dat dat mis zou gaan maar we moeten nu toch toegeven dat dat, in ieder geval voor de Amerikanen, een hoop voordelen heeft opgeleverd.

Volgens de theorie leidt disruptie vaak tot innovaties en is een ingrijpende verandering soms noodzakelijk om verandering te bewerkstelligen.

Feit is dat we het gewoon niet weten. De samenleving is zo complex geworden dat het erg moeilijk is de toekomst te voorspellen, er spelen zoveel factoren dat het zowat onmogelijk is voorspellingen te doen over de nabije toekomst, Je ziet dit het best naar voren komen als het gaat om de voorspellingen over de economische groei, die worden momenteel continue bijgesteld. Niet zo lang geleden was het weer voorspellen moeilijker dan het voorspellen van de economische ontwikkelingen maar dat is nu juist andersom. We weten het gewoon niet en dat is best wel een probleem.

9 februari 2019.

RTLZ komt met het bericht dat zoor sommige bedrijven de gevolgen van de Brexit nu al voelbaar zijn: “Voor deel bedrijven is brexit al over 7 dagen’. Kern van het verhaal is dat internationale vrachtvervoerders waarvan de goederen bijvoorbeeld per schip van Southampton naar Tokio, of andersom, worden verscheept daar ongeveer 38 tot 40 dagen over en nu nog niet weten wat aan invoerrechten moeten gaan betalen na de invoering van de Brexit. “Denk aan Schotse whiskey die naar Zuid-Korea gaat. Nu zitten daar geen invoerrechten op, maar na een harde brexit wel. Een zending die je had gepland voor april, wil je misschien in maart laten aankomen om miljoenen te besparen.” Zoiets is natuurlijk ook van toepassing op alle productie die de komende weken opgestart gaat worden en waarvan de doorlooptijd langer is dan het nog resterende aantal dagen tot de Brexit.

Verder vielen me deze week de berichten op over een mogelijk referendum in Ierland over de hereniging van beide Ierlanden in het geval van na een eventuele ‘no deal’. Met de Republiek Ierland gaat het economisch goed en als de Brexit tot gevolg zou hebben dat de Ieren daar veel last van hebben is zo’n initiatief te verwachten. De UK is daar natuurlijk fel op tegen want als de Ieren zoiets willen zullen de Schotten waarschijnlijk snel volgen . En wat blijft er dan over van Great Britain? Er is al een tijdje een lobby voor zo’n initiatief aan de gang gesteund door de invloedrijke Ierse lobby in het Amerikaanse congres die het de Britten wel eens moeilijk kan maken wat betreft het door de regering May fel begeerde handelsakkoord met de US.

8 februari 2019

De Europese Commissie heeft haar groeiverwachtingen met betrekking tot de economie voor de eurozone gisteren flink naar beneden bijgesteld, ons GBP gaat dit jaar niet zoals eerder gemeld 1,9 procent stijgen maar slechts 1,3 procent. Voor Nederland liggen deze cijfers gunstiger maar ook deze zijn lager, niet 2,4 procent groei maar 1,7 procent dit jaar. Als oorzaken worden genoemd de grote onzekerheden met betrekking tot het handelsconflict tussen de Verenigde Staten en China, het dalende consumenten-vertrouwen en de grote onduidelijkheden over de gevolgen van de Brexit. Waar heb ik dat eerder gehoord?

Ook gisteren, een bijgestelde verwachting voor de UK van de Bank of England die de waarschijnlijkheid op een recessie nu op 25 procent schat, tevens besloot de Britse centrale bank de rente niet te verhogen. De bank stelde eveneens dat deze bijstelling van de groeiverwachting naar beneden betrekking heeft op alle mogelijke scenario’s rond de Brexit, dus ook in het geval van een deal tussen de EU en de UK.

En daarna volgde een obligaat onderhoud van Theresa May met Jean-Claude Juncker waarna vrij snel een persbericht volgde, waarschijnlijk was dit al voor de meeting opgesteld en onderling afgestemd. Een beleefdheidsbezoekje dus, zoals Mark Rutte ook elke maandagmiddag bij de Koning op de koffie gaat.

Weer uitstel dus, terwijl alle indicatoren op rood staan nemen onze politiek leiders nog even de tijd met nog zo’n 50 dagen te gaan voor de geplande Brexit. Blijkbaar ontbreekt op dit level nog steeds het gevoel van urgentie dit probleem op te lossen terwijl we afstevenen op een recessie.

7 februari 2019, 7:30

Vanmorgen stond er een aardig stukje in De Volkskrant van Sylvia Witteman over haar kinderen die niet naar de scholieren demonstratie vandaag in Den Haag omdat één van de ouders weigerde de auto uit te lenen.

Ergens tegen zijn maar daar niet de consequenties uittrekken, zelfs niet met betrekking tot de middelen die je gebruikt om te demonstreren, een herkenbaar probleem. Dit deed me denken aan een ontmoeting die ik deze zomer had met een Engels stel tijdens het culinaire festival ‘Estivales’ in Pézenas in de Languedoc in Frankrijk waar ik eerder over schreef.

Terwijl we aan de oesters en de wijn zaten kwam er een man naast ons aan tafel zitten. ‘Where do you come from?’, vroeg hij, een mooie standaard openingszin als je om een praatje verlegen zit. Dat had hij al gedacht, zei hij lachend, toen we vertelde uit Nederland te komen. Hij zelf kwam uit Engeland, was inmiddels al een paar jaar gepensioneerd en had een eveneens Engelse vriendin die in de buurt van Pézenas woonde, na een tijdje schoof ook zij bij ons aan. Hij vertelde dat hij In de winter een paar maanden in Oost-Engeland woonde, s’ zomers bij zijn vriendin die een huis in de Languedoc bezat en de rest van het jaar vaak op vakantie ging naar Griekenland of Portugal omdat het klimaat daar aangenaam is en het leven goedkoop. Vanwege fiscale redenen dacht zij er momenteel over naar Portugal te verhuizen omdat ze daar 10 jaar belastingvrijstelling kon krijgen, ze waren daar nu op zoek naar een huis.

Dan was hij zeker niet zo blij met de Brexit, vroeg ik hem. Hij maakt nu immers intensief gebruik van het recht op vrij verkeer van personen en vestiging binnen de EU, iets waar de Brexit juist een einde aan wil maken. Hierop reageerde hij verontwaardigd, natuurlijk had hij voor de Brexit gestemd en daar stond hij nog steeds achter! Hij begon alle bekende argumenten tegen de EU te spuien: de hoge kosten voor de EU, het maandelijkse verhuiscircus Brussel – Straatsburg, de ambtelijke regelzucht, etc.. Ik reageerde daarop door te stellen dat de EU hem ook veel voordelen gaf waar hij, zoals hij juist verteld had, gebruik van maakt. Wat als we nog steeds gesloten grenzen zouden hebben in de EU, verschillende valuta, geen IBAN code, geen vrij verkeer van personen en goederen etc.? Zou hij zich dan zo makkelijk door de EU kunnen bewegen zoals hij nu deed?

Inmiddels zaten wij met een kaasplankje aan ons derde glas wijn en gaandeweg de discussie bemoeiden onze vrouwen zich er niet meer mee, verstandig wellicht maar sommige dingen moeten ook maar eens gezegd worden. Wat hypocriet om aan de ene kant je af te zetten tegen de EU en tegelijkertijd optimaal gebruik te maken van onze voorzieningen en fiscale voordelen. Daarom als uitmijter hem dan toch maar de hamvraag gesteld: waarom ging hij dan niet gewoon weer in Engeland wonen als het daar allemaal zo goed geregeld is? Van de Brexit krijgen wij zometeen allemaal last en het kan toch niet anders dat dat ook voor hem en zijn partner, zowel wat betreft bewegingsvrijheid naar de EU als fiscaal consequenties gaat hebben?Op deze laatste vraag heb ik geen antwoord gekregen, het stel stond op en vertrok.

Een ideologische afgrond had zich geopend en de tegenstellingen waren onoverbrugbaar geworden. Hun geloof in de Brexit zit blijkbaar zo diep geworteld dat het te maken heeft met hun identiteit en het voeren van een discussie op basis van argumenten heeft dan geen zin meer. Volgens mij speelt hier hetzelfde mechanisme een rol als rond Trump: je bent voor hem en kan je met hem identificeren of tegen, een middenweg is er niet. Discussies op basis van argumenten lopen dan altijd vast omdat het niet om de ratio gaat maar emoties de boventoon voeren en het is erg lastig deze te veranderen, als buitenstaander heb je daar niet veel grip op.

In mijn blog ‘De schizofrene samenleving‘ schrijf ik hier meer over.

6 februari 2019.

Vannacht sprak Donald Trump ‘The State of the Union’ af, een jaarlijks terugkerende rede voor het congres die bedoeld is om de President van de US de mogelijkheid te geven wat er het afgelopen jaar bereikt is en wat hij van plan is. Het ging dit keer vooral over het succes van zijn economische beleid, de muur met Mexico, een nieuw geplande meeting eind februari met Kim Jong-un van Noord Korea en zijn ambitie Aids uit de wereld te helpen en de prijs van medicijnen te verlagen. Als je de speech beluisterd krijg je de indruk dat het erg goed gaat met de US, is er weliswaar een probleem aan de zuidgrens en ergens in het verre Oosten maar is verder alles onder controle en zal het niet lang meer duren voor de gezondheid van de Amerikanen betaalbaar is en zijn de ergste ziektes binnenkort uitgeroeid. Een beetje kort door de bocht wellicht maar daar komt het wel op neer.

Drie dagen geleden schreef ik over de top 10 bedreigingen die de CEO’s van grote bedrijven ervaren en als je die naast ‘The State of the Union’ legt zie je geen overlap. Niks in de speech van Trump over politieke onzekerheid, handelsconflicten, de cyber aanvallen, de beschikbaarheid van gekwalificeerd personeel en de investeringen in innovaties, allemaal onderwerpen die onze leiders van groet bedrijven s’nacht wakker houden. Je zou toch verwachten dat de President van de US, zelf afkomstig uit het bedrijsfsleven, deze onderwerpen op zijn politieke agenda zou zetten.

En dan gaat morgen Theresa May, waarschijnlijk voor het laatst want de tijd dringt, met de EU praten om te kijken of er beweging is te krijgen in het EU-standpunt ten aanzien van de zogenaamde ‘Backstop’ oplossing. Angela Merkel heeft gisteren een opening geboden dus er zit wat ruimte aan de EU- kant, nu is het dus de vraag of Theresa May daar gebruik van weet te maken. Als ze een creatieve oplossing weet te bedenken maakt ze zichzelf onsterfelijk en zal ze door de Britten op het schild worden gehesen als de ‘Redder des Vaderlands’. Er hangt dus veel af van de ontmoeting.

Gisteren op Facebook kreeg ik een reactie n.a.v. mijn blog gisteren over de Brexit van een Engelse collega, waar ik een tijd mee samengewerkt heb, die zich niet zo zeer zorgen maakt over de oplossing, Brexit of No deal, maar meer over de impact hiervan als alles achter de rug is. Wie er dan ook de schuld is van de Brexit, de Britten gaan de impact van de Brexit waarschijnlijk meer voelen dan wij en zullen ons het gebrek aan medewerking verwijten en dat zal de relatie tussen de EU en de UK nog decennia beïnvloeden. Een quote van mijn Britse collega: ‘My feeling is the UK people will not forgive quickly’. 

Mijn recatie daarop: ‘I personally think the European leaders should help Theresa May with getting the Brexit-deal approved because the alternative is chaos for all. And after a Brexit we will need to work together, after all the mainland is only a channel away from the UK and a no deal situation will make working together not easy the coming years…’. 

De Brexit moet niet het Versailles worden van de 21ste eeuw, het ‘Dictaat van Versailles’ , dat formeel in 1919 een einde maakte aan de Eerste Wereldoorlog, werd in Duitsland als een zware vernedering beschouwd en legde de basis voor de Tweede Wereldoorlog omdat de overwinnaars te weinig rekening hadden gehouden met de gevolgen voor Duitse de samenleving van dit verdrag, Hitler maakte daar handig gebruik van. Na de Tweede Wereldoorlog werd deze fout gelukkig niet gemaakt en hebben de geallieerde met de Marshallhulp alle partijen in Europa geholpen met de wederopbouw, ook de Duitsers.

Het heeft geen zin de schuld van de Brexit steeds bij de Britten te leggen, we zullen als Europeanen met elkaar verder moeten en een deal die de basis legt voor toekomstige samenwerking tussen de UK en EU is daarbij het beste uitgangspunt. Dan helpen dit soort uitspraken zoals van Donald Tusk niet echt om partijen dichter bij elkaar te brengen:

5 februari 2019.

Op zondagochtend kijk ik tegenwoordig naar de Andrew Marr show op BBC One omdat daar alle hoofdrolspelers in het Brexit-debat langskomen als ze wat te vertellen hebben. Afgelopen zondag begon hij zijn programma met een opvallende oproep, op verontwaardigde toon vertelde dat hij al wekenlang de EU-leiders Donald Tusk, Jean-Claude Juncker en Michel  Barnier had gevraagd voor zijn programma en dat dat stelselmatig door de EU geweigerd wordt.

Dat ben ik wel met hem eens. De Brexit-onderhandelingen hebben zich tot nu toe voornamelijk afgespeeld tussen de leiders van de EU en die van de UK en daaromheen heeft zich een media oorlog afgespeeld die zich voornamelijk heeft gericht op de eigen achterban waardoor een escalatie van standpunten is doorstaan. Het zou helpen als beide partijen in elkaars media hun positie zouden uitleggen.

In het verlengde hiervan heb ik gisteravond naar de eerste van een driedelige serie van de BBC “Inside Europe: 10 Years of Turmoil” gekeken die beschrijft hoe de EU de afgelopen tien jaar van crisis naar crisis is gestrompeld en wat daarbij de rol is geweest van de politiek leiders zoals Nicolas Sarkozy, David Cameron, Donald Tusk, Mark Rutte en Angela Merkel. Hieronder een stukje uit de samenvatting van de BBC:

European Presidents Jean-Claude Juncker and Donald Tusk reveal how Cameron negotiated with EU Leaders over the concessions he felt he needed to win the referendum – and how the Europeans saw it.

Cameron’s closest advisers – including his Press Secretary Gabby Bertin and Ambassador to the EU Ivan Rogers – describe the increasingly desperate negotiations, including a last-minute push to get the concessions which would ensure that the then Home Secretary, Theresa May, would back remain.

As he runs up against Europe’s leaders, Cameron comes unstuck. French Presidents Nicolas Sarkozy and Francois Hollande, Dutch Prime Minister Mark Rutte, Angela Merkel’s top Europe advisers and other key players recall warning Cameron against picking a fight, and how their vision of the European Union differed from his.

In de eerste aflevering zien we onze politiek leiders gepassioneerd terugkijken op de grote onderwerpen die de laatste tien jaar in de EU speelden zoals Griekenland en de Brexit. Waarom vinden de discussies die op het niveau van de politieke besluitvorming in Europa altijd plaats achter gesloten deuren plaats en niet in het openbaar? En waarom krijgen we pas achteraf inzicht in hoe de besluitvorming rond Europese projecten verliep?

Het is hoog tijd voor een groot EU-debat en wat mij betreft mag Andrew Marr dat leiden.

4 februari 2019.

Dit weekend was er in de media veel aandacht voor China. Daarbij gaan veel commentatoren er vanuit dat China rond 2030 de leidende rol van de US gaat overnemen en dat dat allerlei consequenties zal hebben zoals bijvoorbeeld de vervanging van de dollar door Chinese renminbi als belangrijkste valuta. Veel Chinezen zijn zich bewust van deze ontwikkeling en dat heeft gezorgd voor een toegenomen zelfvertrouwen die, niet toevallig, samenvalt met een eveneens toenemende macht voor het huidige staatshoofd Xi Jinping.

Zijn machtsbasis werd bevestigd op 11 maart 2018 toen een overweldigende meerderheid van het Chinese parlement instemde met een grondwetswijziging die president Xi Jinping de bevoegdheid gaf levenslang deze functie uit te oefenen. Tegelijkertijd werd er toen een nieuwe Supervisiewet van kracht en een nieuwe Toezichtcommissie (Oversight) ingesteld voor corruptiebestrijding met vergaande bevoegdheden onder het motto: ‘Het leiderschap van de Partij en de socialistische rechtsstaat zijn volkomen on overeenstemming met elkaar. We vermijden dat we in de val van wetten en democratie vallen’. Doordat deze constructie die met 2.958 voor, 2 tegen en 3 onthoudingen werd aangenomen valt de persoon van Xi Jinping, het presidentschap, de partij, de wetgevende en uitvoerende macht (de controlerende is nu afgeschaft) voortaan samen en worden 1.2 miljard Chinezen nu door één persoon aangestuurd die een zowat goddelijke status heeft gekregen. Niet voor niets wordt Xi Jinping dan vanaf 111 maart 2018 Xi genoemd, Xi betekent overigens in het Chinees ‘hoop’, ‘wens’ of ‘zeldzaam’.

Volgens mij kan je de Chinese cultuur niet begrijpen zonder iets van het Taoïsme af te weten, de filosofie die veel Chinezen, waaronder de Chinese premier Xi Jinping, aanhangen. Als je dus iets wilt begrijpen van de Chinese houding ten opzicht van zijn burgers of buurlanden dan is het dus handig te weten hoe het Taoïsme aankijkt tegen burgers die in verzet komen en dat kan als volgt worden samengevat: het Taoïsme houdt niet van welke vorm van politieke actie dan ook. Het Taoïsme heeft als doel de juiste weg te vinden om de staat en het individuele leven in goede banen te leiden. Een van de hoofdwerken van het Taoïsme, de Daodejing geschreven door Lao Zi, is geschreven voor de vorst en geeft handreikingen wat de beste weg is om zijn land te besturen. Hierbij vallen de vorst en de ‘wijze mens’ samen en kan de vorst de Goddelijke status bereiken als hij de juiste weg volgt.

Xi Jinping heeft voor veel Chinezen voor veel welvaart gezorgd en het perspectief van een superstaat trekt veel Chinezen aan. Geen communisme meer als ideologie maar een machtige leider die de staat van verlichting heeft bereikt en die door iedereen wordt aanbeden. Als China over een aantal jaren inderdaad de grootste is geworden is het wachten op de volgende ambitie en die zal zijn dat China en de wereld gaan samenvallen. Het Chinese karakter China: 中国 staat niet voor niets voor ‘het centrum van de beschaving’ dus niet alleen van het Chinese grondgebied maar van de hele wereld.

3 februari 2019.

PwC bracht onlangs haar 22ste “Annual Global CEO Survey” uit waarvoor zij 1,378 CEO’s interviewden in 90 landen over hun visie op het wereldwijde business klimaat in 2019, de studie werd uitgevoerd tussen september en oktober van het vorig jaar dus is alweer wat verouderd. Ik heb er twee vragen uitgehaald waarvan ik de antwoorden interessant vind.

Allereerst de verschuiving in de top 10 bedreigingen die de CEO’s ervaren en die is flink veranderd. Zoals je kunt zien staat overregulering nog steeds bovenaan maar wordt deze bedreiging wel minder genoemd dan vorig jaar. Op de tweede plaats staan nu politieke onzekerheid direct gevolgd door de beschikbaarheid van kennis en vaardigheden, nieuw in de top 10 is de dreiging van een handelsoorlog. Verdwenen zijn de klimaatverandering en de terrorisme dreiging die vorig jaar nog opplak twee stond. Terwijl wij allemaal nog onze focus hebben op het klimaat heeft dat bij onze CEO’s veel minder prioriteit, dit was: 31%, nu 19%.

En dan een andere interessante vraag maar dan alleen gesteld aan de Chinese CEO’s: welke landen zijn volgens u belangrijk als het gaat om uw eigen groei perspectief? Tussen 2017 en 2018 veranderde het antwoord op deze vraag maar marginaal met alleen een wissel van plaats tussen Duitsland en Japan veroorzaakt door de Japanse groei. De wijziging in de 2019 tabel is echter dramatisch te noemen: de US is van 59% naar 17% gegaan en nu zelfs kleiner dan Australië die eerder niet genoemd werd. Hong Kong en Duitsland zijn uit het plaatje verdwenen, Japan is gedaald en 17% noemde zelfs helemaal geen land, iets wat niet voorkwam in de voorgaande jaren.

Significante wijzigingen in de visie van onze CEO’s op de bedreigingen van hun business en een opvallende verandering van de mindset van de Chinese CEO’s die blijkbaar een meer interne focus op China zelf hebben gekregen.

2 februari 2019.

Gisteravond de presentatie bijgewoond van Jan Bransen, hoogleraar filosofie aan de Radboud Universiteit Nijmegen, van zijn nieuwe boek, “Gevormd of vervormd?”. In dit boek betoogt hij dat het onderwijs niet vormt, maar vervormt omdat het uitgaat van verkeerde aannames. Jan Bransen pleit voor radicale veranderingen in het onderwijs en zijn boek is voornamelijk provocerend bedoeld waarbij hij af en toe ongenuanceerd is in zijn uitspraken. Tijdens zijn presentatie gaf hij aan dat veranderingen in het onderwijs een kwestie van lange adem is dat zijn boek daaraan kan bijdragen. Maar, zei hij, soms kan het ook heel snel gaan met veranderingen en dat is het geval wanneer door een stevig duwtje het kantelpunt bereikt is en met een flinke klap een grote verandering gerealiseerd wordt. Hij hoopte dat zijn boek dit effect zal hebben en daarom bood hij het ook aan aan een kamerlid van Groen Links Lisa Westerveld. Voor meer lees dan dit interview met hem in Trouw.

Dit deed mij denken aan de Brexit die nog steeds in een impasse zit en waarbij de voor- en tegenstanders zowat gelijk op gaan en er geen beweging lijkt te zitten in het komen tot een oplossing. Wat zou Theresa May kunnen doen om deze impasse te doorbreken of wat zou de EU kunnen doen? Ik denk dat dat iets heel concreets moet zijn met een grote symbolische waarde, tot nu toe gaat het wat de Brexit betreft over papier en debatten maar een symbolische daad maakt de Brexit concreet en dat kan best wel eens een kanteling teweeg brengen.

Van de EU zijde kan je dan denken aan het plaatsen van containers en slagbomen bij de grensposten in Noord Ierland, reken maar dat dat een enorme opschudding zal geven. Toch is het best wel reëel nu met de logistieke voorbereidingen te beginnen als je nog maar 8 weken verwijderd bent van een eventueel No Deal Brexit. De UK zou dit natuurlijk ook kunnen doen maar dat gaan dit vast niet als eerste doen omdat ze dan de hoop op een zachte Brexit opgeven. De Britten van hun kant zouden bijvoorbeeld kunnen beginnen met het voorbereiden van het opzeggen van contracten met Europese partners en die voortaan alleen gunnen aan Britse bedrijven om de eigen economie te beschermen. Alleen al het publiceren van een lijst van contracten die in aanmerking komen heeft denk ik een enorme impact. Doe wat en maak het concreet is mijn advies, met afwachten bereik je niets.

1 februari 2019.

Positieve berichten in de pers over de onderhandelingen tussen China en de US met name vanwege een positieve brief die Xi Jinping aan Donald Trump heeft gestuurd en die Trump enthousiast heeft voor gelezen aan journalisten. Er zit blijkbaar schot in de onderhandelingen over (1) de wijze van technologie transfer van de US naar China, (2) de bescherming van IPR van met name Amerikaanse producten, (3) de barrières die er zijn voor Amerikaanse bedrijven om zaken te doen in China, (4) de compensatie van schade die Chinese cyber diefstal heeft veroorzaakt bij Amerikaanse bedrijven, (5) het afschaffen van subsidies die de marktwerking verstoren, (6) het afschaffen of verminderen van invoerrechten op goederen en services van de US naar China, met name op agrarisch gebied (7) en de rol van de valuta in de relatie US China. En dat alles moet er voor zorgen dat het huidige handelsoverschot van China op de US verminderd van 385 miljard nu naar 94 miljard in 2024:

Er is al een afspraak gemaakt voor het leveren van landbouwmachines van de VS naar China maar dat is maar de eerste stap. Een behoorlijke klus oma dit gat te vullen voor de VS en haar export volume in een vrije markt op te voeren tot het Chinese niveau dat gestaag zal blijven groeien. Gezien het bovenstaande plaatje ligt de bal na het akkoord bij de Amerikanen die op de Chinese markt producten en diensten zal moeten gaan aanbieden terwijl de Chinese markt vooralsnog veel lagere loonkosten heeft dan de US. De onderhandelaars hebben nog tot 1 maart en het zal uiteindelijk wel tot een ontmoeting tussen Trump en Xi Jinping leiden waar met veel fanfare een intentieverklaring wordt getekend waarna de onderhandelaars weer aan de slag kunnen. Het opstellen van een handelsakkoord neemt nogal wat tijd in beslag en tegen de tijd dat ze eruit zijn zal het gat in bovenstaande grafiek weer groter zijn.

31 januari 2019.

De eerste maand van Q1 2019 zit er bijna op, tijd voor een tussentijdse evaluatie. Januari teruglezend valt het me op dat er aan de ene kant optimisme is ten aanzien van de economie, met name bij de grote bedrijven en op de beurs, terwijl aan de andere kant op politiek niveau er een aantal issues zijn die grote impact kunnen hebben op diezelfde economie. Het lijkt wel alsof de economie en de politiek twee gescheiden werelden zijn die niets met elkaar te maken hebben. Blijkbaar zijn we als samenleving in de schizofrene situatie terecht gekomen dat we niet meer in staat zijn rationeel over dit soort zaken na te denken maar op irrationele gronden positief bilijven over onze toekomst omdat we nu eenmaal graag willen dat het goed met ons gaat. En die absurde problemen rond de Brexit en de handelsoorlog van de VS tegen de rest van de wereld kunnen we rationeel niet verklaren, laat staan oplossen, dus verdringen we dat en daar doen we er even niks mee. Volgens mij kan je dit verschijnsel het best omschrijven als de schizofrene samenleving, lees meer herover op mijn blog op deze website.

Tevens valt me op dat economen, analisten en journalisten die zich professioneel met de stand van de economie bezig houden voornamelijk historisch beschrijvende analyses maken en zeer voorzichtig zijn met het doen van voorspellingen t.a.v. de nabije toekomst. De complexiteit van de wereldeconomie, de onderlinge afhankelijkheden en het absurde, onvoorspelbare karakter van sommige van onze wereldleiders maken het doen van voorspellingen een hachelijke zaak. We weten gewoon niet wat er gaat gebeuren en dat heeft impact op ons vertrouwen in de politiek en de economie. Nog acht weken te gaan voor Q1 2019, ik blijf via deze blog de ontwikkelingen (be)schrijven, analyseren en voorspellen, het wordt in ieder geval een spannende tijd!

30 januari 2019.

Als aanvulling op mijn verhaal gisteren over de relatie China – US een interessant artikel gelezen op de site van CNN: The US wants to halt Huawei’s global advance. It may be too late. Kern van het verhaal is dat Huawei momenteel al een dominante positie heeft op het gebied van 5G en dat het bedrijf zelf verwacht volgend jaar nummer één te zullen zijn op het gebied van smartphones en 5G is, de sleutel tot de technologie van de toekomst omdat 5G allerlei nieuwe toepassingen mogelijk maakt. Huawei heeft vorig jaar Apple al ingehaald, die overigens vandaag met slechte jaarcijfers kwam vanwege de dalende verkopen in China van de i-Phone, en verwacht in 2020 Samsung, die vandaag ook met echte cijfers kwam, in te halen als de wereldwijde grootste op het gebied van smartphones. Onder aanvoering van de US wordt er momenteel een campagne gevoerd tegen Huawei omdat de software die ze gebruiken niet vellig is en toegankelijk voor de Chinese overheid, vandaar dat Huawei door een groot aantal Westerse landen geboycot wordt. De vrije markt kent zo zijn beperkingen als die niet in jouw voordeel werkt.

Waar Japan en Zuid-Korea decennia bezig waren Westerse technologie te kopiëren voordat ze aan innovatie toekwamen doet China dat allemaal een stuk sneller. Zo gebruikt China op dit moment al het langere IP-nummer en zijn ze verder met de ontwikkeling van de quantum computer dan het Westen. Dat is natuurlijk in een centraal geleide economie als de Chinese een stuk makkelijker dan de de onze waar commerciële korte termijn belangen de ontwikkeling bepalen en niet de lange termijn strategische doelen van de overheid. De Chinezen werken al sinds 2017 aan hun Next Generation Internet (CNGI) programma (中国下一代互联网). Dit is een vijf jaar plan geïnitieerd door de Chinese overheid met als doel in de toekomst meer invloed te hebben op de toekomstige ontwikkeling van het internet.

Een belangrijk onderdeel van het Chinese programma is zo snel mogelijk over te gaan op het internetprotocol IPv6. Op dit moment is zo’n 1/3 van alle IP-adressen Amerikaans maar dat gaat in de toekomst natuurlijk veranderen vanwege het te verwachten grote aantal nieuwe Chinese gebruikers. IPv6 bevat 7.9×10²⁸ meer IP-adressen als IPv4. Maar het gaat om meer dan dat, het langere nummer maakt ook een betere security mogelijk en daar maken de Chinezen natuurlijk graag gebruik van om hun burgers beter te kunnen controleren. Door over te gaan op dit nieuwe IP protocol lopen ze technologisch vooruit op de Amerikanen die het op dit terrein de afgelopen decennia hebben laten afweten. Daarbij zijn ze door eigen nalatigheid hun aanvankelijke voorsprong op het terrein van het internet in korte tijd kwijt geraakt aan de Chinezen.

29 januari 2019.

Een nieuwe episode in de handelsoorlog tussen de US en China waarbij het land dat zich niets aantrekt van de internationale orde zijn grootste concurrent met juridische middelen probeert aan te pakken.

Gisteren werd de Chinese Huawei-topvrouw Meng aangeklaagd en beschuldigd van onder meer bankfraude en haar Huawei aangeklaagd vanwege het stelen van handelsgeheimen en het tegenwerken van justitie en het ontduiken van de sancties van de US tegen Iran. Deze aanklacht komen op het moment dat in de VS de onderhandelingen beginnen met China die bedoeld zijn voor het eind van dit kwartaal tot een handelsakkoord te komen.

China op haar beurt noemt de arrestatie “schandalig” en waarschuwde meteen voor “zware gevolgen” als de vervolging van de dochter van de in China invloedrijke oprichter van elektronicagigant Huawei niet snel zou stoppen. Het lijkt erop dat de VS, die tijdens de onderhandelingen zwaar heeft ingezet op het IPR-recht, nu zelf een blokkade opwerpt om tot een nieuw handelsverdrag te komen nu China zo langzamerhand innovatiever is dan de VS en Trump juist zijn best doet de Silicon Valley bedrijven in zijn eigen land van zich te vervreemden. Zijn relatie met bedrijven als Facebook, Google, Apple en Microsoft is al vanaf het begin van zijn presidentschap niet zo best omdat dit soort bedrijven globaal werken en protectionisme juist als een bedreiging zien.

Als dit verder escaleert van een handelsoorlog naar een politieke oorlog kan dit leiden tot een blokkade van mensen en goederen en dan hoeft er maar weinig te gebeuren en we zitten midden in een conflict met een militaire impact. Beide partijen spelen met vuur en het is niet slim dit vuurtje aan te wakkeren als je midden in onderhandelingen zit. Daarbij komt dat het concept IPR een westers concept is dat in een centraal geleide economie als de Chinese van veel minder belang is.

28 januari 2019.

Bloomberg houdt via zijn Brexit Impact Tracker ‘How Businesses Are Preparing for Brexit, Deal or No Deal’ bij wat de impact van de Brexit is op het bedrijfsleven en onderscheid daarin de volgende categorieën:

• Verhuizingen en sluitingen => 25 bedrijven waaronder 5 naar Nederland: CME Group, Gboo Global Markets, Discovery, Panasonic en Sony.
• Voorraadvorming => 24 bedrijven waaronder Heineken
• Uitstel nieuwe plannen => 3 bedrijven
• Ontslagen en verplaatsten personeel => 17 bedrijven
• Waarschuwingen => 8 waaronder Philips

Zoals eerder gemeld zijn er momenteel 250 bedrijven aan het over wegen naar Nederland te verhuizen volgens een woordvoerder het Ministerie van Economische Zaken en als er dan maar 5 via de deze dealtracker gemeld worden kan je er vanuit gaan dat er momenteel in heel veel bedrijven nagedacht wordt over de impact van de Brexit en hoe daarop te reageren.

27 januari 2019.

Gisteren een voorproefje van wat ons te wachten gaat indien de Britten kiezen voor het no-deal Brexit scenario en de grenzen tussen Noord Ierland en Ierland worden gesloten. Bij de grensplaats Newry werd een nepmuur en namaakgrenspost neergezet waarna demonstranten en militaire kleding gingen patrouilleren. Op het hoogtepunt van de demonstratie sloeg Sinn Dein-Leider Mary Lou McDonald de neomuur kapot waarbij ze opriep tot een referendum over de Ierse eenwording, op zich de meest elegante oplossing voor de Ierse kwestie hoewel dit niet getuigd van historische besef.

Dit riep bij de vraag op hoe dat dan in de praktijk gaat werken bij een no-deal Brexit. Gaat Ierland dan de grens afsluiten onder supervisie van de EU, gaan de Britten dat dan doen of beide? En hoe doen ze dat dan, de grensposten en de bewaking langs de grens, wie gaat dat doen en met welke bevoegdheden? Als je dat wilt doen moet je volgens mij toch tijdig beginnen en zou je zolangzamerhand druk bezig moeten zijn met de logistieke voorbereidingen zoals het opleiden van personeel als het afsluiten van de grens met nog maar twee maanden te gaan. Vanmorgen was de Ierse Vice Premier Simon Coveney bij Andrew Marr op de BBC en hij stelde dat de ‘backstop’ een compromis is om aan de UK tegemoet te komen en dat daar moeilijk aan getornd kan worden door de EU. De zaak zit nog steeds hopeloos vast.

26 januari 2019.

20 januari 2016, precies een jaar voor de inauguratie van Donald Trump, schreef ik een blog over zijn kansen op het presidentschap en wat de impact van Trump zou zijn op het beleid van de VS ‘En wat als Donald Trump wint?’. Een jaar later op 20 januari 2017 werd Trump geïnaugureerd dus interessant nu terug te kijken op wat ik toen schreef:

Halverwege zijn eerste termijn worden de contouren van de Trump doctrine duidelijk, de slogans ‘America First’ en ‘Make America Great Again’ gaan niet over moreel leiderschap maar om economische macht, de ‘grootste’ zijn wil volgens Trump vooral zeggen de rijkste en de meest welvarende (voor diegenen die succesvol zijn..). De impact daarvan is dat de buitenlandse politiek op het tweede plan komt en alleen tot actie wordt overgegaan als dat iets oplevert zoals nu in Venezuela waar het niet gaat om de democratie maar de oliebelangen van de VS.

Helaas staat er geen andere wereldmacht klaar om het stokje van het moreel leiderschap over te nemen, China en Rusland komen daar nu eenmaal, gezien hun reputatie, niet voor in aanmerking. Het enige alternatief is Europa, momenteel druk met de Brexit maar als gevolg daarvan steeds meer een eenheid en zich steeds meer bewust van haar potentie. Het feit dat Trump Europa niet meer als vriend maar als vijand ziet bewijst dat we ook economisch meer voorstellen dan we als Europeanen vaak denken. Nu nog een nieuwe EU-leider van formaat, dat missen we nu wel… de Europese verkiezingen over 4 maanden op 23 mei 2019 gaan ergens over!

25 januari 2019.

Het pessimisme waarmee we dit jaar begonnen heeft nu, na drie weken 2019, plaats gemaakt voor optimisme en dat zie je terug in de beurskoersen: ook vandaag was er weer goed nieuws wat betreft de resultaten van een aantal beursfondsen. Blijkbaar verwacht de financiële sector dat er niet veel impact zal zijn van de handelsoorlog en de Brexit ondanks de zwartkijkers die dat wel verwachten. Dit zijn natuurlijk dagkoersen en het blijft moeilijk in de toekomst te kijken maar het zou natuurlijk mooi zijn als China en de VS een gave deal kunnen sluiten waar ook wij niet slechter van worden. A.s. maandag worden de onderhandelingen met China in de VS weer opgepakt: zolang er wordt gepraat is er hoop!

Ook goed nieuws uit de UK waar Queen Elizabeth tot eenheid en respect voor elkaar heeft opgeroepen. In haar toespraak noemde ze de Brexit niet maar het kon niet anders dat ze daar naar refereerde: “Terwijl we in deze moderne tijd zoeken naar nieuwe antwoorden, geef ik de voorkeur aan beproefde methoden, bijvoorbeeld op een positieve manier met elkaar praten, verschillende standpunten respecteren en nooit het grote geheel uit het oog verliezen.”  Het kan niet anders of dit moet toch de traditionele conservatieve achterban aanspreken maar ook de Britse arbeidersklasse zal waarschijnlijk gevoelig zijn voor deze oproep. Het werd tijd, en nu allemaal voor de Brexit deal stemmen daar! Dan zal je zien dat het in de UK in no-time net zo goed gaat als bij ons!

24 januari 2019.

Nog meer goed nieuws voor Nederland. Volgens Michiel Bakhuizen, woordvoerder van de Netherlands Foreign Investment Agency (NFIA) een onderdeel van het Ministerie van Economische zaken, overwegen zo’n 250 bedrijven te verhuizen naar Nederland vanwege de Brexit. Vorig jaar kondigde Panasonic dit al aan en recent volgde Sony. Begin 2017 waren dat er 80, begin 2018 150, en nu is de Nederlandse overheid in contact met 250 bedrijven die overwegen vanwege de Brexit hun Europees hoofdkantoor naar Nederland te verplaatsen en de verwachting is dat er nog meer zullen volgen. Belangrijkste reden die genoemd wordt is de onzekerheid voor deze bedrijven omdat de UK maar geen beslissing kan nemen over de Brexit. Al eerder verruilde de European Medicines Agency Londen voor Amsterdam waarbij het om 900 hoog opgeleide werknemers ging.

Tegelijkertijd kwam Tom Enders, CEO van Airbus, met een waarschuwing dat de onzekerheid rond de Brexit de UK banen zou kunnen kosten: er werken nu 14.000 werknemers in de UK op totaal 25 lokaties en dat levert dan nog eens 110.000 additionele banen op in de hele supply chain. Zijn waarschuwing: “Make no mistake, there are plenty of countries out there who would love to build the wings for Airbus aircraft.”

Uit Davos, het World Economic Forum is nu twee dagen bezig, komen wat betreft de verwachtingen met betrekking tot de toekomst gemengde berichten. De meeste sprekers daar zijn het er over eens dat de wereldeconomie langzamer groeit maar of dit zal leiden tot een recessie, daar is men het niet over eens. Als belangrijkste redenen voor deze sombere voorspellingen worden genoemd de handelsoorlog tussen China en de VS en het afnemende consumentenvertrouwen. Geruststellend woorden ware er wel van de Chinese Vice President Wang Qishan die er vertrouwen in had dat China verder zou groeien, hij vergeleek China’s ambitie met een taart: China wil een grotere taart zodat iedereen er van kan profiteren en is er niet op uit de grootste hap uit de taart te nemen. Mooi beeld.

23 januari 2019.

Als files de graadmeter zijn voor de economie dan gaat het goed met Nederland, gisteravond werd de langste fiie ooit gemeten in Nederland met 2.287 kilometer nadat er 2 á 3 centimeter sneeuw was gevallen, ik zat zelf overigens gisteravond in de stipt op tijd rijdende trein. Nog niet zo lang geleden, toen het economisch wat minder ging met Nederland, waren er een stuk minder files maar de groeiende economie van de afgelopen jaren heeft er weer voor gezorgd dat we steeds vaker stil staan. Ondanks alle maatregelen van de overheid om ons naar het openbaar vervoer te lokken blijft de auto voor velen onmisbaar en geeft het bezit daarvan een gevoel van vrijheid.

Deze week zag ik een rapportage over autoland Duitsland en daarbij ging het over het aan banden leggen van de maximale snelheid. Tot nu toe durfde geen enkele deelstaat minister dit uit electoraal oogpunt aan te pakken maar het lijkt er nu op dat de CO2 discussie voor een omslag gaat zorgen en er een meerderheid voor maximaal 130 kilometer is, een snelheid die nu op vele plaatsen al ingevoerd is. Vroeger kon je het gaspedaal indrukken als de Autobahn opreed maar tegenwoordig moet je als automobilist goed uitkijken vanwege de vele snelheidsbeperkingen. Maar er zijn nog steeds veel stukken waar er geen limiet is en dat geeft, volgens de geïnterviewden op de Duitse televisie, een gevoel van vrijheid waardoor ze echt gehecht zijn aan hun auto die ze zien als en tweede huiskamer waar het goed toeven is.

Een meer moderne graadmeter voor de economie is de chip-productie en daarom was het interessant te horen hoe het eerste Nederlandse beursfonds dat vandaag met jaarcijfers kwam het er vorig jaar vanaf gebracht heeft en wat hun toekomstverwachtingen zijn en ook die zijn erg goed (bron Teletext):

Twee indicatoren die op groen staan dus…

22 januari 2019.

Vandaag wordt in het stadhuis van Aken het vriendschapsverdrag tussen Duitsland en Frankrijk hernieuwd, dit verdrag werd voor het eerst ondertekend in 1963, 56 jaar geleden, door Bondskanselier Konrad Adenauer en de Franse President Charles de Gaulle. Vandaag zullen Angela Merkel en Emmanuel Macron dat nog eens voor de camera’s bevestigen. Vanuit Europa zullen daar Donald Tusk en Jean-Claude Juncker aanwezig zijn evenals de Roemeense President Klaus Johannis die momenteel de EU voorzitter is. Goede timing zou ik zeggen, om vanaf het vastenland zo vlak voor de start van de Europese verkiezingen tegenwicht te bieden aan het Brexit rumoer en het Rheinlandse model te promoten nu het Angelsaksische model niet meer blijkt te werken. Een betere reden natuurlijk dan de 56 jaar want dat jaartal op zich is niet echt een mijlpaal.

Overigens kunnen zowel Angela Merkel als Emmanuel Macron zo’n steuntje in de rug van de EU wel gebruiken, Macron heeft in eigen land te maken met veel weerstand tegen zijn economische beleid (gele hesjes) en ook Angela Merkel krijgt momenteel te maken met een tegenvallende economische groei. De ondertekening in Aken wil waarschijnlijk benadrukken dat de Frans-Duitse samenwerking nog steeds hecht is en wie er in Europa echt aan de touwtjes trekken. En daarna natuurlijk door de sneeuw meteen door naar Davos voor het World Economic Forum waarvoor zowel Donald Trump als Theresa May vanwege binnenlandse politieke problemen afgezegd hebben en dat is op zich ook een historisch feit…

P.s.: Het blijkt dat Emmanuel Macron ook niet naar Davos gaat, het gebrek aan belangstelling van de wereldleiders voor het World Economic Forum toont volgens mediaberichten aan dat de belangstelling voor het onderwerp globalisering tanende is.

21 januari 2019.

Weer zo’n UK deadline-dag, en net als voorgaande keren wijst niets erop dat Theresa May de oplossing voor alle problemen gevonden heeft… Het lijkt er steeds meer of dat besluiteloosheid van de UK en het steeds weer uitstellen van beslissingen bewust UK- beleid is: doormodderen als politiek instrument, ‘Keep buggering on’ noemde Winston Churchill dat, om daardoor de omstandigheden zo te beïnvloeden zodat uiteindelijk een situatie ontstaat die een besluit met het meeste voordeel voor de UK mogelijk maakt.

Theresa May inmiddels horen spreken en bovenstaande stelling bevestigd gezien. De Backstop is nog steeds het grote probleem en niet voor 29 maart oplosbaar. Als je de geschiedenis terug wilt draaien moet je helaas ook de in het verleden opgeloste problemen terugdraaien en dat gaat niet zomaar. De Britten hebben zichzelf hierdoor schaakmat gezet alleen beseffen doen ze dat nog niet. Dan kan je wel heel lang naar het schaakbord staren maar veel zal dat niet helpen. Het wordt tijd dat de UK dat Theresa May dat gaat zien en de Koning neerlegt (om het in schaaktermen uit te drukken).

20 januari 2019.

Een vriendin nodigde mij deze week uit elke dag een boekomslag op Twitter te publiceren met deze inhoud: “I have been challenged by @ruthgorissen to present the cover of a book I love, for a week without explanation, only the cover….” Dat leek me een leuke uitdaging en sinds vrijdag kan je dan ook elke dag op mijn twitter account een nieuwe boekomslag vinden.

Vandaag deze omslag gepubliceerd:

Dit boek van Martha C. Nussbaum uit 2016, ‘Het Koninkrijk van de angst’, heb ik op aanraden van mijn zwager Gerald Monterie in de kerstvakantie gelezen en zou iedereen moeten lezen! Nussbaum schrijft in haar, ook voor niet filosofen zeer toegankelijke boek, over de emotionele kant van politiek bedrijven, de rol die angst daarbij speelt en de mondiale ontwikkelingen die miljoenen mensen een gevoel van machteloosheid geven, waarbij zij de schuld voor hun problemen bij de ‘anderen’ leggen: migranten, moslims, de politieke elite…

Citaat, pag. 156 – 157: “In het Amerikaanse Congres zijn we maar al te vaak getuige van rivaliteit die voortkomt uit boosaardige afgunst: de ene groep wil het beleid van de andere dwarsbomen, alleen maar omdat die andere groep de overhand (gehad) heeft: dat wordt belangrijker geacht dan een gemeenschappelijke inspanning om de beste oplossing te vinden en te verwezenlijken.” …. “In plaats van naar hun argumenten te luisteren beledigen we individuen en groepen die onze rivalen lijken.”  

Voor meer hierover lees dan: http://www.gerardgeerlings.nl/macht-superioriteit-en-polarisatie/

19 januari 2019.

Ik lees vanmorgen in de krant dat de Republikeinse senator Orrin Hatch een half jaar geleden in de New York Times heeft gezegd dat Donald Trump ‘nu een veel beter mens is dan voordat hij tot president werd gekozen’. Volgens de schrijver van het artikel in de Volkskrant, Michael Persson, is de verhouding van Donald Trump met zijn eigen partij, die voor de verkiezingen niet al te best was, sterk verbeterd en nu zelfs zo goed dat hij deze als symbiotisch kwalificeert.

De vraag die dat dan weer bij mij oproept is hoe het komt dat mensen die een machtspositie krijgen, aan de ene kant voor de eigen aanhangers steeds aantrekkelijker worden en aan de andere kant door de tegenstanders steeds meer worden verfoeid en dat proces van uit elkaar groeien uiteindelijk leidt tot polarisatie en conflict. Zie de huidige impasse rond de muur tussen Mexico en de VS waarbij de republikeinen en de democraten tegenover elkaar staan en een escalatie plaats vindt rond het vrijgeven van het overheidsbudget maar ook kleine pesterijen plaats vinden (lokatie State of the Union, beschikbaar stellen militair vliegtuig voor democraten die naar Afghanistan willen bezoeken).

Een zelfde mechanisme vindt nu plaats in de UK rond de Brexit waarbij Therese May en Jeremy Corbyn die beide niet in staat zijn hun persoonlijke aversie ten op zicht van elkaar opzij te zetten vanwege het nationale belang om tot een breed gedragen Brexit-deal te komen. Wat is toch het achterliggende mechanisme dat ervoor zorgt dat machthebbers niet in staat zijn compromissen te sluiten en zichzelf weg te cijferen omdat een probleem opgelost moet worden?

Het hebben van macht geeft machthebbers het gevoel het gelijk aan hun eigen kant te hebben waarbij zij diep van binnen vinden dat ze ‘beter’ zijn dan hun tegenstander. En als je eenmaal dat gevoel van superioriteit hebt wordt het moeilijk compromissen te sluiten omdat je dan tegen je eigen gevoel ingaat. En als dat gevoel van superioriteit wordt gedragen door je eigen volgers die jou daarin constant bevestigen wordt het steeds moeilijker compromissen sluiten met je tegenstanders omdat je machtspositie, die gebaseerd is op de groeiende waardering van je eigen aanhangers, daardoor verzwakt wordt… Om dit te kunnen doorbreken is een wijziging van het leiderschap soms de enige oplossing.

Overigens heb ik dit mechanisme ook gezien bij grote bedrijven waar ik werkte en de CEO werd vervangen door iemand met een geheel andere visie dan zijn voorgangers. Voor zijn komst is er dan altijd een groep die trouw is aan de oude CEO en een groep die nieuwe kansen ziet en zijn pijlen richt op de nieuwe leider. Eenmaal begonnen wordt die nieuwe CEO omringt door ijverige medewerkers die een nieuwe positie ambiëren in de bedrijfshiërarchie. En na verloop van tijd zie je de organisatie dan langzaam kantelen en een nieuwe groep de CEO omringen terwijl de afvalligen hun macht zien afnemen waardoor de nieuwe CEO zijn draagvlak vergroot. Joris Luyendijk beschrijft dit mechanisme mooi in zijn boek ‘Het kan niet waar zijn’.

Een interessant onderwerp voor filosofen, psychologen, sociologen en economen omdat inzicht in de samenhang tussen de begrippen macht, superioriteit en polarisatie vanuit multidisciplinair perspectief kan bijdragen aan het beter begrijpen hoe politieke en economische besluitvormingsprocessen werken.

18 januari 2019.

Vanmorgen een uitgebreid interview in de Volkskrant met de nieuwe Nederlandse topman van Audi, Bas Schot, de eerste niet-Duitser die deze positie daar bekleedt. Kern van zijn verhaal is dat Audi druk bezig is met de transitie van benzine en diesel maar elektrisch en daartoe recent de E-torn op de markt gebracht, hun eerste volledig elektrische auto met een actieradius van 400 kilometer, kosten 84.100 euro,

Niets over de impact van de handelsoorlog op de autoindustrie die, volgens bovenstaande risico analyse, vooral voor de Europese auto industrie enorme impact gaat hebben. Aan de ene kant is er vanuit Azië veel concurrentie te verwachten, ze zijn daar druk bezig goedkopere elektrische auto’s te ontwikkelen, terwijl de VS vanuit protectionistische redenen zijn eigen autoindustrie wil beschermen. Vanmorgen stond er, eveneens in de Volkskrant, een bericht dat Donald Trump een importheffing van 25 % op Europese auto’s wil doorvoeren, een enorme klap voor met name de Duitse autoindustrie die herstellende is van dieselgade. Overigens zijn er nu al importheffingen van beide kanten dus gaat het om een escalatie: de EU heft momenteel 10 % op Amerikaanse auto’s en de Amerikanen 2,5 procent op personen- en 25% procent op bestelauto’s. Trump treft met deze verhoging Europa’s meest sterkste economie die toch al te maken heeft met een lage economische groei.

17 januari 2019.

Twee dagen lawaai in het Britse lagerhuis en er is eigenlijk niets veranderd: er is nog steeds geen Brexit deal en Theresa May mag blijven. Met nog maar 10 weken te gaan heeft Theresa Mau nog steeds de ambitie dat het lukt een deal te sluiten met de EU. Wat in 2 jaar niet gelukt is moet nu in ene in zo’n korte tijd wel gaan lukken inclusief de benodigde tijd om het in de andere 27 landen geaccepteerd te krijgen. Dat zal ongetwijfeld tot uitstel gaan leiden want het alternatief, uit de EU zonder deal, is voor niemand aantrekkelijk. Uitstel zal de Brexit alleen maar complexer maken en tot gevolg hebben dat het bedrag dat de Biritten moeten gaan betalen gaat oplopen. Daarbij is er eveneens een groot risico dat. als de economie verslechterd, het steeds moeilijker wordt een deal te sluiten.

Blijkbaar is de UK niet in staat zo’n groot project als de uittreding van de UK uit de EU goed te managen, dat valt me wel een beetje tegen van ze. Prince2 is toch ontwikkeld door de Engels overheid als methode om overheidsprojecten te managen? Ik heb in het verleden al eens eerder mijn verbazing uitgesproken dat er aan de Brexit geen echte Business Case ten grondslag lag waarin alle de kosten en opbrengsten tegen over elkaar werden afgewogen maar ook de risico’s in kaart gebracht. Waarschijnlijk komt dit omdat het initiatief voor de Brexit destijds van buiten de politiek kwam en na de uitslag daarvan er te weinig tijd is besteed aan het verder uitwerken van de case alvorens een plan te gaan maken. Nog beter zou het zijn geweest als het referendum was gebaseerd op een grondige case zodat de Britten van te voren wisten waaraan ze begonnen wanneer ze ‘Leave’ of ‘Remain’ stemden.

16 januari 2019.

Op de dag dat de Brexit deal massaal werd afgestemd in het Britse parlement werd bekend dat de groei van de belangrijkste economie vorig jaar uitkwam op 1,5 %, dat was het jaar daarvoor ons 2,2 % en toen de sterkste groei in zes jaar. Tevens werd bekend dat China haar zakenmensen heeft opgeroepen niet naar de VS te gaan waardoor de huidige handelsoorlog plots het karakter krijgt van een koude oorlog.

Wat me het meest opviel aan het debat over de Brexit gisteravond was toch wel de enorme kloof tussen de conservatieven van Theresa May en de socialisten van Jeremy Corbyn. De wijze waarop beide elkaar tijdens het debat aanspreken, met zichtbare weerzin, laat zien dat er in de Britse samenleving nog steeds een enorme kloof is tussen de arbeidersklasse en de goed opgeleide elite die het daar al eeuwen lang voor het zeggen heeft op politiek, bestuurlijk en economisch niveau. Vandaar dat de afwijzing van de Brexit deal geen gevolgen zal hebben voor Theresa May, haar wegstemmen zou betekenen dat Jeremy Corbyn aan de macht komt en dat willen de conservatieven kost wat kost voorkomen.

Maar met wie gaat Theresa May dan praten als ze een nieuwe deal wil met op Europa? Alleen met haar eigen achterban en de Democratic Unionist Party (DUP)? Dat zou betekenen dat het huidige akkoord alleen maar naar rechts wordt bijgesteld en de vraag is of de EU dat dan zal accepteren.

Volgens mij gaat zich het volgende scenario voltrekken: Theresa May benoemt een nieuwe Brexit minister uit de groep tegenstemmers van haar eigen partij (Boris Johnson?, die liet zich de afgelopen dagen voor zijn doen erg stil..), die gaat met iedereen praten, dat levert op korte termijn niets op en dan vraagt Theresa May uitstel aan bij de EU, die krijgt ze ook want de EU vindt het eigenlijk wel prettig dat de onderhandelingen nog doorlopen tijdens de Europese verkiezingen. de factor tijd werkt in dit geval in een ieders voordeel… Ik kan me overigens, de Britten kennende, niet voorstellen dat een dergelijk scenario niet al langer op de plank ligt en afgestemd is met de EU…

15 januari 2019.

De voorbeschouwingen lezend over de Brexit stemming vanavond in het Britse parlement doen vermoeden dat na de stemming vanavond alles nog mogelijk is, van afstel van de Brexit tot uitstel, een nieuw referendum of zelfs nieuwe verkiezingen. Hoe dan ook, de messen zijn geslepen, coalities in achteraf kamertjes gevormd en talloze strategieën bedacht door de backbenchers van alle partijen. We gaan het zien vanavond.

Tijdens het debat gisteravond begon Theresa May over hoe in de toekomst teruggekeken gaat worden op de historische beslissing die vanavond genomen gaat worden, er klonk toen gelach. Toch is dat een relevante vraag. De Brexit heeft een nieuwe scheidslijn in de politiek gebracht dwars door alle partijen heen en dat is die tussen de jonge generatie, die massaal tegen de Brexit is, de de oude die overwegend voor is (en met name op het Engelse platteland woont). Helaas is deze laatste categorie oververtegenwoordigd in de Britse politiek. De Brexit betekent voor de jonge generatie dat ze minder kansen hebben gezien alle beperkingen die de Brexit oplevert, over 10 jaar kijken zij vol heimwee terug naar de tijd dat je zonder problemen op vakantie naar het vasteland kon, daar kon studeren en werken en onbeperkt goederen in- en uitvoeren.

14 januari 2019.

Met 24 uur te gaan voor de stemming in de UK begint de tijd te dringen. Theresa May blijkt in het weekend overleg te hebben gehad met Angela Merkel en het EU voorzitterschap wat vanmorgen tot een open brief leidde van Juncker en Tusk names de EU waarbij met name de intenties van de EU ten opzichte van de Back Stop nog een keer werden toegelicht zonder echte aanvullende toezeggingen. Theresa May zelf laat weten nog steeds voor haar akkoord te zijn en geen alternatief te hebben dan geen Brexit, geen No Deal dus maar uitstel. De consequentie daarvan zou o.a. zijn dat de UK formeel nog steeds in de EU zit als er in mei Europese verkiezingen worden gehouden en ze gewoon mogen mee stemmen wie de nieuwe voorzitter wordt van de EU. In plaats van een tweede Brexit referendum kunnen ze zich dan in mei uitspreken voor of tegen Europa via de Europese verkiezingen, als de UK het niet regelt regelen wij het wel!

Ondertussen kwam vandaag naar buiten dat het handelsoverschot van China op the US het afgelopen jaar met 17% steeg tot een recordhoogte van 323 biljard $, het hoogste overschot sinds 2006. De maatregelen die Donald Trump tot nu toe genomen heeft hebben dus geen effect gehad. De druk zal hierdoor op Trump toenemen om de Chinezen bij de onderhandelingen of een handelsakkoord die nu lopen onder druk te zetten. We horen daar sinds de start vorige week overigens weinig over. Ik zag wel een bericht op twitter dat er weinig schot zit in de onderhandelingen en er alleen over kleine issues wordt gesproken en niet de hoofdzaken.

13 januari 2019.

Een weinig verrassende zondag de 13e met een obligaat interview van Andrew Marr met Jeremy Corbyn, die niets nieuws te vertellen had, en een bombardement van tweets van Donald Trump met standpunten die we allang kennen (gaap). Toch voel je dat er wat in de lucht hangt met de Brexit stemming op dinsdag, waarvan niemand weet wat daarvan de consequentie zal zijn, en het dreigement van Trump om de noodtoestand in te voeren om zo de democraten buiten spel te zetten omdat zij weigeren geld vrij te maken voor het bouwen van de muur met Mexico.

Beide situaties zetten de democratische verhoudingen onze druk en hebben zich nog nooit eerder in de parlementaire geschiedenis van zowel de UK als de VS voorgedaan. Donald Trump en Theresa May zijn aan zet en ons wacht spektakel en de overgang van het normale naar het absurde… Hopelijk kennen deze democratieën genoeg zelfcorrigerend vermogen om in niet al te lange tijd weer terug te gaan naar het normale…

12 januari 2019.

Eén van mijn favoriete BBC-programma’s is Question Time waarbij een volle zaal de kans krijgt aan een panel vragen te stellen en deze week ging het natuurlijk over de Brexit. In het panel vertegenwoordigde James Cleverly de conservatieve partij en Emily Thornberry de socialisten en beide draaien met hun verhaal voortdurend om de hete brei heen. James Cleverly kon op de vraag naar ‘Plan B’, wat toch zolangzamerhand een reële optie is, geen antwoord geven van en Emily Thornberry bleef herhalen, op de vraag waarom Labour niet voor een nieuw referendum is nu uit peilingen blijkt dat de meerderheid van hun achterban daar voor is, dat Labour eerst nieuwe verkiezingen wilde en dan pas daarover wil beslissen. Over en weer vielen de verwijten en gelukkig kapte de presentator Fiona Bruce dat vaak snel af om het publiek de kans te geven een nieuwe vraag te stellen.

‘Can we get over feeling sorry for Theresa May?’
This audience member criticises the prime minister’s handling of Brexit. #bbcqt pic.twitter.com/xnqIG49GnT

— BBC Question Time (@bbcquestiontime) January 10, 2019

Veel applaus kreeg een vrouwelijke vragenstelster met het hierboven staande betoog:
“We don’t even have a Cabinet that can unite and definitely a government that isn’t in control of the process. They are a body of rules and regulations and they’re not going to break that when it’s the most successful single market in the world. We’re going to lose all of that and it’s ridiculous for us with our hopeless government, who cannot get it together to actually work out what the will of the people is today in 2019,  to blame the EU and go round feeling sorry for themselves.”

11 januari 2019.

De Wereldbank, waarvan president Jim Yong Kim deze week bekend maakte op te stappen om voor een Private Equity fonds te gaan werken, kwam deze week met een bijgestelde voorspelling voor de wereldeconomie. In het rapport “Darkening Skies’ stelt de wereldbank haar verwachtingen voor dit jaar voor de wereldeconomie naar beneden bij vanwege de spanningen met betrekking tot de internationale handel, de verminderde productie activiteiten en de toegenomen financiële spanning bij de opkomende economieën. Een en ander heeft tot gevolg dat de voorspelling van een groei dit jaar van 3 procent is bijgesteld naar 2,9 procent, vorig jaar groeiden we 3 procent en het jaar daarvoor 3,1 procent. Ook de wereldhandel zal dalen, van 5,4 in 2017 naar 3,8 in 2018 naar 3,6 voorspelt voor 2019.

Voor de individuele landen verschilt de groei nogal, voor de VS verwachten ze 2,5 procent, vorig jaar was het nog 2,9 procent. De Euro landen vallen terug van 1,9 naar 1,6 procent en China zakt van 6,5 naar 6,2 procent, altijd nog meer dan twee keer de groei van de VS. Qua economie is de VS nog altijd groter dan China met een GBP van 20,41 maar het verschil, China heeft een GDP van 14,09, wordt steeds kleiner en als de trend zich doorzet haalt China de VS binnen 10 jaar in. Zie ook onderstaand plaatje waarin de Chinese expansie duidelijk te ziens is.

Het gaat volgens dit rapport om marginale neerwaarts bijgestelde verwachtingen qua groei van de economie en de handel maar wel met grote individuele verschillen per land. Je kunt dus niet stellen dat de de handelsoorlog tussen de VS en China en de Brexit enorm grote verschuivingen tot gevolg zullen hebben, hoewel je alle aandacht die hier naar uitgaat dit wel doen vermoeden. De neergaande economische trend naar een recessie is al wat langer aan de gang en deze ontwikkelingen versterken dat alleen maar.

Je zou kunnen stellen dat het huidige negatieve sentiment in Europa en de VS veroorzaakt wordt door de dalende groei van de Westerse economieën en niet andersom: de Brexit en Trump zijn het gevolg en niet de oorzaak van de economische terugval. Het tijdperk van de Westerse dominantie van de wereldeconomie is voorbij en door het van stal halen van achterhaalde concepten als ‘America First’ of ‘The British Empire’ los je niks op. China hoeft alleen maar stoïcijns te blijven doen wat ze al een tijdje doen, namelijk andere landen van zich afhankelijk te maken door fors in hen te investeren (Afrika!), en ze worden vanzelf de grootste economische macht. Door muren te bouwen en handelsbelemmerende maatregelen creëer je geen groei.

10 januari 2019.

Gisteravond kwam nieuws door dat Donald Trump het overleg met Chuck Schumer en Nanci Pelosi zonder echt te hebben onderhandeld al snel afbrak waardoor er nog steeds geen oplossing is voor de budgetstop in het kader van de door Trump zo gewenste muur met Mexico. Trump straft hiermee zijn eigen ambtenaren door hun salaris niet te betalen omdat zijn politieke tegenstanders, die de meerderheid hebben in het huis van afgevaardigden, niet doet wat hij wil. Het is net of iemand die in scheiding ligt zijn eigen kinderen niet te eten geeft om zijn ex te dwingen met de regeling die hij voorstelt akkoord te gaan. ‘Dealmaken’ is bij Trump dus geen rationeel proces maar een machtspel vol emoties waarbij hij er vanuit gaat dat hij het morele gelijk aan zijn kant heeften zelfs God erbij haalt, zoals hij zelf zegt:

“This is a choice between right and wrong, justice and injustice … when I took the oath of office I swore to protect our country and that is what I will always do, so help me God”

Als hij dit probleem meer zakelijk had benaderd zou hij weten dat hij bij onderhandelingen waarbij je niet meer de grootste bent concessies moet doen of iets waardevols aan de tegenstander moet aanbieden zodat beide partijen er beter van worden. Niets van dat alles… Zowel Trump als May zoeken de grenzen op van hun macht en zetten alle politieke middelen die zij hebben in om hun tegenstanders te manipuleren onder druk te zetten. Hierdoor wordt het politieke klimaat in zowel de VS als de UK door deze houding grondig verpest en dat doet het draagvlak van de politiek geen goed. In een poll gisteravond bij CNN werd aan de kijkers gevraagd wie er de beste onderhandelaar is: Trump, May of Xi Jinping, deze laatste won met 97 %, Theresa May kreeg 11 % en Trump 10%. Daarbij moet natuurlijk wel opgemerkt waren dat Yi Jinping niet graag een kijkje in de keuken geeft, van de huidige onderhandelingen over het handelsakkoord krijgen we weinig te horen, zelfs geen foto van de delegatie kon er tot nu toe vanaf…

9 januari 2019.

Gisteren stond er een bericht in de New York Times dat de US zonder overleg de status van de EU had terug gebracht van ‘Member State’ naar ‘International Organization’ waardoor de diplomatieke status van de EU en in Washington werd verlaagd. Donald Trump heeft niet veel op met de EU, de Verenigde Naties en de Wereldbank waarvan hij vindt dat dat besluiteloze organisaties zijn die veel geld kosten maar niks opleveren. Dat de VS zelf ontstaan is uit een samenwerkingsverband van staten vergeet hij gemakshalve dan maar. Langzamerhand wordt door dit soort fratsen duidelijk dat de VS niet meer onze onvoorwaardelijke bondgenoot is maar dat we elkaars concurrenten zijn, kleineren van je tegenstander is dan in ene onderdeel van de strategie.

En vandaag begonnen in de UK de debatten opnieuw over de Brexit deal waarover volgende week dinsdag in het Lagerhuis gestemd gaat worden. Opvallend was dat een motie werd aangenomen waarbij de regering verzocht werd, in het geval van het verwerpen van de Bexit deal, binnen drie dagen met een plan B op de proppen te komen. Theresa May heeft steeds gezegd dat het wat haar betreft om haar Brexit deal is of om niks dus als ze consequent is blijft de UK gewoon onderdeel van de EU.

8 januari 2019.

Er verschijnen berichten in de pers dat Engelse banken en financiële instellingen massaal miljarden vanuit de City bij banken op het vaste land van Europa onderbrengen. Het zou gaan om 1 trilion GBP: 1,000,000,000,000 Britse ponden dus, zijn ze bang dat de pond na de Brexit in waarde gaat dalen? Overigens zijn er nog heel wat scenario’s mogelijke voor de Brexit terwijl de deadline nadert, zie onderstaand actueel plaatje, waarbij de economische impact bij alle scenario’s groot is en wij Europeanen blijkbaar helemaal niets meer in te brengen hebben:

En dan hebben we plots Kim Jong-un, in ene per trein afreist naar China voor een topontmoeting met Xi Jinping, dat doet hij niet vaak dus er moet wel iets aan de hand zijn. Vorige week waren er berichten dat Kim Jong-un graag een nieuwe ontmoeting wilde hebben met Donald Trump en die reageerder daar lauw op door te zeggen dat hij dat wel wilde maar daar geen haast mee heeft. Korea stuurt immers geen raketten de lucht meer in dus wat is het probleem? Dat ligt gevoelig bij de Noord Koreaanse leider dus gaan shoppen bij het buurland terwijl de VS en China op ambtelijk niveau besprekingen voeren over een handelsakkoord geeft een mooi signaal af, zowel van China als van Noord Korea aan de VS.

Waarschijnlijk komt Trump dit allemaal wel goed uit, voorlopig is de druk opvoeren op China de beste strategie, de verkiezingen in de VS zijn pas eind volgend jaar dus naar China of Noord Korea afreizen kan nog wel even wachten. De focus van Trump ligt momenteel op de muur met Mexico en zijn laatste plan is daar staal voor te gaan gebruiken, Amerikaans staal wel te verstaan en zonder importheffing natuurlijk.

7 januari 2019.

200 van de 450 parlementsleden in de UK roepen Theresa May op niet uit de EU te stappen als het parlement tegen de Brexit-deal stemt maar in plaats daarvan in de EU te blijven. Op korte termijn een mooie oplossing maar we blijven dan wel zitten met een partner die er eigenlijk niet bij wil horen, willen we dat wel? Al eerder heeft het Europees Hof bepaald dat de UK zonder problemen bij EU kan blijven als ze de aanvraag tot uittreding terugtrekken, ik hoop dat ze dan wel de door ons tot nu gemaakte kosten vergoeden. De achtergrond van deze actie is de toenemende onzekerheid over de toekomst voor met name de Britse auto en de productie industrie, dezelfde sectoren die ook door een eventuele handelsoorlog kunnen worden getroffen.

En dan de VS en China, vandaag zijn de grootste economie en de een na grootste met elkaar gaan onderhandelen waarbij het verschil qua GBP steeds kleiner wordt en de kans vrij groot is dat China binnen een paar jaar de VD inhaalt. Daarbij komt dat China zo langzamerhand innovatiever is dan de VS, althans dat zijn de berichten van de binnenkort gehouden grootste tech beurs van de wereld in Las Vegas. Donald Trump heeft na zijn verkiezing prioriteit gelegd bij de ‘oude’ economie en afstand genomen van de nieuwe high tech bedrijven die de driver zijn van economische groei. De VS verwijt China oneerlijke concurrentie met namen t.a.v. technologische innovaties en wil ze afspraken maken over vrijhandel, intellectueel eigendom etc. . Wat zich hier afspeelt is iets wat de komenden jaren zal blijven spelen: wie is het grootst, wie heeft het meeste economische macht? Donald Trump vindt natuurlijk dat dat de VS is maar de Chinezen vinden natuurijk hun eigen economie superieur. Overigens is de EU qua omvang groter dan China, maar die zit niet aan de onderhandelingstafel in Peking, helaas, en wordt zo zelfs kleiner door het uittreden van de UK, eveneens helaas.

6 januari 2019.

Theresa May begint haar slotoffensief om de Brexit deal er door te krijgen met een interview bij Andrew Marr op de zondagochtend. Weinig nieuws van haar kant, ze heeft de afgelopen weken vooral gepraat met de EU met marginaal succes en een meerderheid in het parlement heeft ze nog steeds niet. Met tien dagen te gaan moet er wel wat gebeuren anders stevent de UK af op het No Deal scenario, ‘uncharted territory’ zoals Theresa May het net zelf noemde.

En dan starten morgen in Peking de onderhandelingen op diplomatiek niveau tussen de VS en China over een handelsakkoord. De Amerikaanse delegatie wordt geleid door Jeffrey Gerrish en niet zijn baas Robert Lighthizer, die het eigenlijk voor het zeggen heeft en een vertrouweling is van Trump. Zonder de hoofdrolspelers zal er dan ook alleen voorbereidend werk kunnen worden gedaan. Interessant in dit kader is een artikel over hoe China en de VS uit eerdere onderhandelingen zijn gekomen: ‘Beijing and Washington Frame Trade War Talks Differently’. Hier een overzicht van de communicatie na afloop:

• 

Blijkbaar is het dus mogelijk met elkaar te onderhandelen en achteraf voor het eigen publiek met een compleet ander verhaal naar buiten te komen. Zo blijkt het dreigement van Trump dat in de Westerse media steeds genoemd wordt dat als er binnen 90 dagen geen akkoord ligt de VS haar invoerrechten gaat verhogen van goederen uit China door China in dit overzicht niet genoemd wordt. Daarbij spelen bij het onderhandelen ook culturele verschillen een rol waarbij het team Trump vanuit een Westers rationeel onderhandelingsmodel denkt en de Chinezen een meer op de persoonlijke relatie geïnspireerde benadering van onderhandelen hanteren, je moet eerst je best doen ze te begrijpen voordat je als partner in onderhandelingen serieus wordt genomen. Daarnaast hebben de Amerikanen nogal de neiging succes te claimen terwijl de Chinezen het belangrijk vinden gezichtsverlies te voorkomen, deze twee verschillende uitgangspunten kunnen botsen.

Interessant in dit verband is een recente analyse in het NRC Trover de status van de onderhandelingen van de VS met Noord Korea. Na wat ambtelijke voorbereiding ging Trump naar Zuid Korea voor een gesprek met Kim Jong-un, werd er een memo opgesteld van een paar kantjes met afspraken, daarna zouden de details in onderhandelingen verder uitgewerkt worden. Deze onderhandelingen zijn echter vast gelopen en als ik het goed begrijp gaat het daarbij met name over de interpretatie van de term ‘denuclearisering’ waar beide partijen een andere uitleg aan geven. Ook de ‘deal’ van Trump met Kim was dus een raamwerk dat ruimte liet voor interpretatie waarvan achteraf bleek dat dat geen goede basis voor de verdere onderhandelingen was.

5 januari 2019.

We hebben er inmiddels al weer drie werkdagen op zitten dit jaar en dat betekent dat veel bedrijven momenteel bezig zijn met het opstellen van de Q4 cijfers en voorbereidingen treffen voor het opstellen van de jaarrekening. Bij de meeste bedrijven ligt er een grote druk op de financiële administratie snel na de afsluiting van het boekjaar met eerste cijfers te komen, die liggen er meestal wel na een paar dagen. En dan begint het echte werk: hoe gaan we dit interpreteren en communiceren? Is het handig met een winst of omzet waarschuwing voordat de geplande publicatiedatum van de cijfers? En hoe ga je dit dan uitleggen? Hoe verklaar je tegenvallers en wat verwacht je voor de toekomst? Daar hebben bedrijven tegenwoordig een heel leger analisten, PR, communicatie en Social Media influencers voor. Je kan er vanuit gaan dat dit agendapunt maandag bij veel managementvergaderingen hoog op de agenda staat. Vanaf 23 januari komen de cijfers en toelichtingen naar buiten, geen nieuws van bedrijven de komende twee weken is dus goed nieuws.

4 januari 2019.

Vandaag werd bekend dat de VS en China volgende week maandag en dinsdag in Beijing met elkaar op diplomatiek niveau gaan praten over een handelsakkoord. Tevens kwamen er cijfers naar buiten over de banengroei in de VS: in december zijn er totaal 312.000 nieuwe banen bijgekomen. Beide berichten zorgden ervoor dat het optimisme terugkeerde op Wall Street, goed nieuws dus. Vanuit de UK blijft het stil, de stemming over het Brexit verdrag staat nog steeds gepland op 15 januari en volgens de laatste berichten is er weinig beweging onder de MP’s en zijn de pogingen van May om na het nieuwe jaar druk uit te ogenenen op de EU om het akkoord aan te passen tot nu toe op niets uit gelopen.

3 januari 2019.

Vandaag een interessant artikel in de New York Times ‘Last Month, Investors Seemed Too Pessimistic. Now, They Seem Prescient.’ en de kern daarvan is dat het niet alleen de dreigende handelsoorlog tussen China en de VS een belemmering is voor economische groei maar vooral ook de afnemende interne vraag binnen China zelf. Na jaren van ongebreidelde groei gaat het de laatste tijd economisch niet zo goed met China en dat is geen gunstig uitgangspunt voor het voeren van onderhandelingen over een handelsakkoord, dat kan je beter doen als het goed gaat want dan heb je wat weg te geven.

Een en ander begint impact te krijgen op de markten en dat is te merken in de beurskoersen die zenuwachtig op en neer gaan en bijvoorbeeld ook in de de plots stijgende goudprijs: in periodes van onzekerheid zoeken beleggers alternatieven. Naast Apple kwam gister nu ook Delta Airlines met een omzetwaarschuwing en volgens het artikel in de New York Times zullen de komende weken, als de Q4 2018 cijfers bekend worden gemaakt, meer Amerikaanse bedrijven volgen. In december is de omzet in de hele Amerikaanse productiesector plots sterk gedaald en dat zal zeker zijn weerslag krijgen in de cijfers van individuele bedrijven.

2 januari 2019.

Vandaag kwam Apple met een omzetwaarschuwing vanwege tegenvallende resultaten in de afgelopen drie maanden. De verwachting is dat Apple’s omzet Q1 2019 5 tot 9 miljard lager zal zijn dan eerder voorspeld. Topman Tim Cook wijt dit aan de economische malaise in China en de handelsoorlog tussen de VS en China. Wie volgt?

Zelf met verbazing in Groningen met vrienden door de westelijke en zuidelijke wijken rond de stad gereden en me verbaasd door het grote aantal nieuwbouwprojecten dat daar momenteel uit de grond gestampt wordt in de hogere prijscategorie. Op Funda vindt je een onverkochte voorraad van 146 koopwoningen allemaal met een prijs vanaf 3 ton en voorzien van een aardwarmtepomp en zonnepanelen en met een EPC-waarde van 0,0 en energielabel A++! Heb ik iets gemist, dacht ik toen, gaat het in ene beter met de werkgelegenheid in Groningen? Volgens onderzoek van het ING Economische Bureau merkt Groningen het minst van de huidige economische groei en krimpt de economie daar zelfs, vanwaar dit bouwoptimisme?

1 januari 2019.

Frans Timmermans bleek op oudejaarsavond niet in China te zitten maar aanwezig te zijn bij de Top 2000 a GoGo, waar hij vertelde dat Aretha Franklin’s ‘I Say a Little Prayer’ zijn favoriete nummer is (de wens is de vader van de gedachte), Donald Trump zat niet in een van zijn resorts maar gewoon thuis te wachten op een tegenzet van de democraten nadat hij de overheidsuitgaven bevroren had vanwege het niet krijgen van budget voor zijn muur, Xi Jinping vertelde ons tijdens zijn nieuwjaarstoespraak vanuit de Grote Hal van het Volk dat inlijven van Taiwan bij China nog steeds hoog op zijn agenda staat, desnoods gewelddadig, en Theresa May, ja, waar zat Theresa May eigenlijk?

31 december 2018.

Forex publiceerde eerder deze maand een interessant artikel ‘2019: The Year of the Deal’ geschreven door de TD Financial Banking Group met daarin een overzicht van de meest risicovolle ontwikkelingen die zich nu wereldwijd afspelen.

• 

Momenteel spelen zowel de afhandeling van een handelsakkoord tussen de VS en China als de finale onderhandelingen rond de Brexit en de EU, beide onderhandelingen zullen in het eerste kwartaal tot een goed eind moeten komen: geen deal betekent immers escalatie van de handelsoorlog tussen de VS en China en slechte economische vooruitzichten voor de EU en UK in het geval van geen Brexit-deal. Als één van de twee deals niet gesloten wordt is dat al een probleem maar als beide onderhandelingen vast lopen zal dat zeker gaan leiden tot een recessie.

De sleutel voor de oplossing liggen nu dus bij Donald Trump en Xi Jinping, die onderling een deal moeten sluiten, en Theresa May die het Engelse Lagerhuis zover moet zijn te krijgen voor het Brexit akkoord te stemmen. Beide een lastig verhaal lijkt me. Jammer genoeg speelt de EU bij beide processen van ‘Dealmaking’ nu nauwelijks meer een rol hoewel we zo wel te maken krijgen met de impact van wat anderen beslissen: de onderhandelingen met de UK over de Brexit staan stil en de onderhandelingen tussen China en de VS zijn bilateraal.

Het zou mooi zijn als Europese verkiezingen op 23 mei over de rol van de EU in dit hele proces zouden gaan, het lijkt wel of de EU aan de kantlijn staat toe te kijken terwijl anderen met elkaar praten en deals sluiten ter eigen voordeel. Wellicht een mooie taak voor Frans Timmermans hier een belangrijk punt van te maken tijdens de Europese verkiezingscampagne. Nog mooier zou het zijn als hij op het vliegtuig stapt en een deal weet te sluiten met China natuurlijk, wat De Donald kan kan Ons Fransje toch wel zeker beter?

In ieder geval gaan we een interessant eerste kwartaal van 2019 tegemoet, ik ga dit de komende tijd op deze plek volgen. Natuurlijk kan ik niet in de toekomst kijken en voorspellingen doen is altijd een hachelijke zaak maar tegelijkertijd is het wel interessant vanuit dit perspectief de ontwikkelingen de komende periode te blijven volgen.

Tegelijkertijd is het interessant te kijken hoe dit proces van ‘Dealmaking’, waarbij partijen op het scherp van de snede proberen een ‘deal’ te sluiten die voor beide gunstig is, een succesvolle strategie kan zijn. In de casus Q1 2019 lopen er twee van dit soort processen parallel die eigenlijk niet los van elkaar kunnen worden gezien en dat maakt de komende periode des te interessanter, wordt vervolgd…