Dat ellendige ikje
Interview met de schrijver Sander Kollaard, ‘Ik heb een scherp oog voor ziekte en slijtage’, NRC Weekend, 27 – 28 juni 2020.
‘Dat lijkt me een natuurlijke behoefte: je wilt niet meer alleen dat ellendige ikje zijn, je wilt onderdeel zijn van het grote verhaal. Liefst een waar verhaal, voor zover we kunnen weten wat waar is, natuurlijk.’
Nog niets van Sander Kollaard gelezen maar las wel een mooi interview met hem in het NRC en deze uitspraak bleek hangen. Het individu versus het grote verhaal dat alleen kan voortbestaan via de anderen die dit verhaal met je delen. Niet op zoek dus naar je eigen verhaal maar het collectieve dat betekenis geeft aan het leven van allen die het delen.
Psychiater Dirk de Wachter uit ‘De kunst van het ongelukkig zijn’.
‘Streven naar geluk als levensdoel is een vergissing. Streven naar zin en betekenis is daarentegen waar het in het leven om draait’.
Het streven naar geluk is een individuele zaak en als levensdoel moeilijk te bereiken, iedereen geeft daar zijn eigen betekenis aan. Hele volksstammen zijn op zoek naar dit geluk en er is een hele boekenkast volgeschreven aan zelfhulpboeken die allemaal de pretentie hebben dit ongrijpbare geluk dichterbij te brengen. Zin en betekenis zijn echter begrippen die je kunt koppelen aan het grote verhaal zoals Sander Kollaard het noemt. Zin en betekenis krijgt het leven als je samen met anderen een verhaal deelt en je je verbonden voelt met elkaar. Door ons communicatieve handelen wordt in het dagelijks leven al communicerend onze leefwereld tot stand gebracht en krijgt ons leven betekenis. Geluk is iets ongrijpbaars en een individuele ervaring terwijl zin en betekenis ontstaan door de interactie tussen mensen.
Emily Esfahani Smith geciteerd uit haar boek ‘De kracht van betekenis’ in een artikel van Margreet Vermeulen ‘We mogen weer ongelukkig zijn’ in Sir Edmund 30 december 2017.
‘Het najagen van geluk leidt ons af van zaken die meer voldoening en bevrediging geven. Mensen die geluk nastreven zijn eigenlijk op zoek naar betekenis, ze willen zich verbonden voelen met anderen, een doel hebben in het leven, iets bijdragen aan de gemeenschap, zin ervaren. Geluk is daarvan een bijproduct.’
Emily Esfahani Smith voegt een nieuwe dimensie toe en ziet geluk en betekenis niet als elkaar uitsluitende begrippen maar stelt dat mensen die geluk nastreven eigenlijk op zoek zijn naar betekenis. Hierdoor is het streven naar geluk niet alleen een individuele zaak maar ligt achter het streven naar geluk een verlangen verbonden te zijn met elkaar en iets te kunnen bijdragen aan de samenleving. Wanneer je alleen op zoek bent naar een individuele piekervaring of een geluksgevoel dan streef je dus eigenlijk onbewust naar zin en betekenis door onderdeel te worden van een gemeenschap die collectief een gemeenschappelijk verhaal deelt. Vandaar het succes van de vele goeroes die spirituele groei beloven aan hun volgelingen.
Donald Trump, June 26th 2020 when asked about his plans for his second term.
‘Well, one of the things that will be really great, you know, the word experience is still good,” Trump said while turning to the audience. “I always say talent is more important than experience. I’ve always said that. But the word experience is a very important word. It’s an, a very important meaning.’
Donald Trump is natuurlijk het grote voorbeeld van het doorgeslagen ‘Ikje’ dat alleen maar op zoek is naar het geluk voor zichzelf en zijn naasten en totaal geen ‘Groot Verhaal” in zijn bagage heeft. Gevraagd om een visie op zijn tweede regeringstermijn kwam hij met een verhaal over talent en ervaring en dat zijn allemaal individuele begrippen. Bij het toelaten van arbeidsmigranten wil Trump dat er niet alleen naar ervaring wordt gekeken (=bewezen kwaliteit) maar is talent (=subjectief oordeel) volgens hem belangrijker. Zijn missie voor de volgende regeerperiode samenvatten als alleen maar MAGA (Make Amercian Great Again) is wel erg mager en heeft, Trump kennende, alleen maar te maken met de beurswaarde en niets met de Amerikanen met elkaar verbinden. Zou Donald Trump de afgelopen 3,5 jaar in het Witte Huis uit gelukkig zijn geweest? Ik heb hem in ieder gelaat in al die tijd niet zien lachen…
