Tag: Belastingdienst

Onlangs sprak ik tijdens een wandeling met familie een neef en tijdens het gesprek kwamen we op het onderwerp “Werk”. Mijn neef is 30 en werkt momenteel als Product Manager bij een groot bedrijf, zijn vrouw is ZZP’er en beide hebben sinds een half jaar een zoon. Toen ik hem vroeg hoe het ging op zijn werk vertelde hij mij dat het hem opviel dat in zijn werkomgeving niemand meer rondliep van boven de 45. “Waar zijn al die oudere mensen gebleven?”, vroeg hij zich af. Nu hij zelf vader was geworden is hij gaan nadenken over zijn toekomst en het feit dat zijn zoon over 15 jaar gaan studeren vroeg zich af of hij dan wel nog een baan had.

De arbeidsmarkt is om allerlei redenen ontzettend veranderd de afgelopen decennia. Waar ik opgegroeid ben vanuit de zekerheid dat je na je studie een vaste baan zou krijgen en daar waarschijnlijk de rest van je carrière zou blijven werken tenzij je zelf besloot ergens anders te gaan werken. Dat is nu compleet anders. Vaste banen zijn er minder en ook al heb je er een dan heb je nog geen baanzekerheid. Als je nu aan het begin van je carrière staat heb je de keuze tussen baan, ZZP’er worden of een eigen bedrijf cq. startup oprichten. En tijdens je carrière heb je de keuze, of soms zelfs de noodzaak, van het een naar het andere model te switchen waardoor het noodzakelijk wordt jezelf steeds weer te scholen, te innoveren en nieuwe skills aan te leren.Het arbeidsmarktbeleid van de overheid loopt behoorlijk achter de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt aan, de recente wijzigingen van het ontslagrecht en de flexwet dragen niet echt bij aan een soepelere werking hiervan. Kijk maar naar de positie van ZZP’ers en startups die als ondernemer risico nemen en geen vangnet hebben als het mis gaat. Toch ben ik er positief over de arbeidsmarkt, volgens mij zitten we momenteel midden in een periode van arbeidsmarktinnovatie waarbij niet de overheid, werknemers en werkgevers de motor van innovaties zijn maar een aantal structurele innovaties die werking van de arbeidsmarkt sterk verbeteren. En deze innovaties zijn niet gepland maar ontstonden zomaar vanuit particuliere initiatieven, blijken te werken en zijn, zonder dat we het in de gaten hadden, onmisbaar geworden… (zoals zovele innovaties overigens ongepland zijn…).

De meeste van deze innovaties hebben te maken met de digitalisering van onze samenleving en nieuwe IT oplossingen die zorgen voor allerlei nieuwe diensten en een betere werking van de arbeidsmarkt:

1. Het ontstaan van websites als LinkedIn en Indeed waardoor de matching tussen vraag en aanbod aan banen sterk is verbeterd, er meer transparantie is en je rechtstreeks via je netwerk met potentiële nieuwe opdrachtgevers kunt communiceren, vroeger had je alleen de krant en de Intermediair, nu zijn er legio websites;
2. Websites als Marktplaats, E-Bay, Alibaba, AirB&B en Uber maar ook lokale burenhulp en ruil apps waar kopers en verkopers hun producten en hun diensten aanbieden en er een schaduw economie ontstaat waar burgers extra inkomsten kunnen genereren;
3. Het ontstaan van steeds weer nieuwe contractvormen naast de vaste baan of ZZP’er en flexwerker zijn waarbij je wordt betaald per verrichting, taak, per stuk, uur, aantal hits, verkocht product of verleende service;
4. Het ontstaan van de zgn. ‘Task Marketplace’, erg populier in de VS en een manier waarop vraag en aanbod van talent en techniek op elkaar afgestemd worden op taak niveau zonder dat er een formele arbeidscontract aan ten grondslag ligt. Uitgangspunt is dat werkenden 40% van hun tijd besteden aan taken die routinematig zijn en ook door anderen zouden kunnen worden verricht, via steeds meer websites wordt dit soort werk extern aangeboden en iedereen kan zich daar op inschrijven zonder dat er sprake is van een contract;
5. Tevens wordt er veel werk gedaan op basis van ruil of als vrijwilliger, er lopen in Nederland 7 miljoen vrijwilligers rond die een economische waarde vertegenwoordigen van zo’n 35 miljard euro. Veel van dit werk werd overigens vroeger door witte werknemers werden gedaan en is dus overgeheveld van wit naar grijs waardoor onze economie is gekrompen;

Officieel rapporteren we onze economie via de belastingdienst maar er is ook een zwarte economie (9% BNP dus zo’n 70 miljard Euro van de 663 m Euro) en een grijze die door de komst van deze internet sites flink aan het groeien is. De omvang van de grijze economie is moeilijk in te schatten omdat veel bedrijven die hier op actief zijn niet op hun transactievolume rapporteren. Alleen Marktplaats Nederland is al goed voor 9 miljard transactie omzet en deze sector groeit op jaarbasis behoorlijk. Het zou dus zomaar kunnen zijn dat door al deze ontwikkelingen de formele economie, op basis waarvan de belastingdienst rapporteert,  qua volume maar beperkt stijgt terwijl de schaduw economie sterk aan het groeien is waardoor we als samenleving in zijn totaliteit beter presteren. Niet voor niks doet de belastingdienst dan ook via Big Data onderzoek hoe deze grijze markt beter in kaart te brengen (zie mijn eerdere blog over de Belastingdienst en Big Data).

Door de toegenomen flexibiliteit is de traditionele scheiding tussen ‘werkgevers’ en ‘werknemers’ aan het wegvallen terwijl de overheid en de SER dit nog steeds als leidend principe hanteren. De trend is juist dat je op het ene moment werk aanneemt en op het volgende moment werk te vergeven hebt waardoor iedereen potentieel ondernemer is geworden en moet inspelen op nieuwe ontwikkelingen en zijn risico’s zelf moet managen. Ik denk dat er in de toekomst een verschuiving zal plaats vinden van werk op basis van een contract naar werk op basis van activiteiten die toegevoegde waarde creëren. Om dit succesvol te kunnen doen zal je de juiste skills moeten hebben deze activiteiten uit te voeren en ben je verantwoordelijk voor het up to dat houden van je eigen vaardigheden zodat je aantrekkelijk blijft voor de arbeidsmarkt. 

Veel positieve ontwikkelingen dus op de arbeidsmarkt met name door nieuwe IT oplossingen waardoor de arbeidsmarkt transparanter is geworden en nieuwe werkvormen die vraag en aanbod beter op elkaar doen aansluiten. Maar ook een toegenomen onzekerheid onder werkers over hun toekomst en of ze op termijn nog wel werk hebben waardoor je als werker continu alert moet zijn op nieuwe ontwikkelingen en daarop moet kunnen participeren. Wat dat betreft hadden wij babyboomers het destijds makkelijker maar wellicht ziet de nieuwe generatie dat anders!